حضانت اطفال در قانون ایران ⚖️【سال1403】
یکی از مسائل مهم بعد از جدایی ذوجینی که دارای کودکان خوردسال می باشند بحث حضانت اطفال است. قطعاً در این مسئله والدین مسئولیت پذیر سعی دارند که سرپرستی کودکان خود را دریافت کنند؛ اما برای گرفتن این حق باید قوانین دادگاه در رابطه با حضانت کودکان و شرایط داشتن حق حضانت و همچنین شرایط سلب آن را به خوبی درک کرده باشند. تا بتوانند با آگاهی کامل از قوانین حاکم بر امر حضانت برای دریافت حق سرپرستی فرزند خود اقدام نمایند. در این مقاله سعی داریم به بهترین شکل والدین را با حق حضانت خود و مسئولیت هایی که این حق برای آن ها به همراه دارد آشنا کنیم.
تفاوت حضانت اطفال و ولایت
هر چند در قانون تعریفی برای حضانت اطفال ارائه نشده است اما با توجه به معنی عربی آن به تربیت، پرورش و نگهداری کودک اشاره دارد. حق حضانت کودک تا هفت سالگی با مادر است؛ و بعد از هفت سالگی تا سن بلوغ حق حضانت فرزند به پدر سپرده می‌شود. دادن حق حضانت به هر کدام از والدین به معنی این است که تربیت و نگهدار از فرزند به او سپرده می‌شود و وی در قبال مراقبت از فرزند خود باید پاسخگو باشد و حق سرباز زدن از تربیت و مراقب کودک خود را ندارد.
اما در پاسخ اینکه زمانی که حضانت فرزندان با مادر است، پدر چه مسئولیتی در قبال آن ها دارد؟ باید گفت که حق ولایت فرزندان تا هجده سالگی با پدر است و داشتن حق حضانت مادر باعث سلب مسئولیت مالی پدر در قبال فرزندان خود نمی شود. حتی زمانی که فرزند به سن بلوغ رسید و حق انتخاب اینکه با کدام یک از والدین خود زندگی کند را هم پیدا کرد حق ولایت او همچنان با پدرش است.
فرزندان تا سن هجده سالگی ولایت مالی خود را در دست ندارند. پدر تا این سن حق و وظیفه ی مالی فرزندان خویش را به عهده می گیرد. در صورت فوت پدر، مادر یا قیم قانونی ولایت فرزندان را به عهده دارد. این در حالی است که حضانت دختران تا سن نه سالگی و حضانت پسران تا سن پانزده سالگی است و بعد از این سن به اتمام می رسد. اینا همگی تفاوت هایی هستند که حضانت را از ولایت مجزا می کند.
حضانت اطفال بعد از جدایی والدین
یکی از مسائل مهم بعد از طلاق که برای زوجین وجود دارد حضانت اطفال است. زن و مردی که بنا به هر دلیلی از هم جدا می‌شوند در صورت داشتن فرزند خورد سال یک سری مسئولیت ها در قبال نگهدای فرزند خود دارند. مسئولیتی که والدین متارکه کرده در قبال حضانت فرزندان خوردسال خود دارند برای هیچ یک از والدین قابل نادیده گرفتن نیست و در صورت مشاهده‌ی عدم قبول مسئولیت توسط هر یک از آن ها دادگاه آنان را ملزم به قبول مسئولیت در رابطه با سرپرستی کودکانشان می کند.
حضانت فرزندان بعد از طلاق والدین او با توجه به سن کودک به پدر یا مادر وی داده می شود. در قانون مدنی بیان شده است که حضانت طفلی که پدر و مادر او از هم جدا شده باشند در صورتی که سن کمتر از هفت سال داشته باشد با مادر طفل است و سرپرستی کودک با سن بالاتر از هفت سال به پدرش سپرده می شود؛ اما در صورت تشخیص دادگاه اگر هر کدام از والدین صلاحیت به عهده گرفتن نگهداری کودک خود را نداشته باشند سرپرستی او به دیگر والد سپرده می شود.
همانطور که در بالا اشاره شد حضانت کودکان تا سن هفت سالگی با مادر است و بعد از این سن مسئولیت آنها با پدر است؛ اما شاید این نکته را خیلی ها ندانند که بعد از سن هفت سالگی تا چه مدت حضانت فرزندان به پدر سپرده می شود؟ حضانت فرزندان تا سن بلوغ با پدر است و بعد از سن بلوغ این خود فرزندان هستند که تصمیم می گیرند با کدام یک از والدین زندگی کنند. سن بلوغ شرعی برای دختران نه سال قمری و برای پسران پانزده سال قمری است.
پس از پایان سن بلوغ حضانت اجباری براساس سن نیز پایان می یابد و این خود فرزند است که می بایست تصمیم بگیرد با کدام یک از والدین خود زندگی کند. دادگاه نیز در این مورد نظر فرزند و همچنین صلاح او را در اولویت تصمیم گیری خود برای دادن حق حضانت به هرکدام از والدین قرار می دهد.
چگونگی سلب حق حضانت اطفال از والدین
دادگاه حق حضانت اطفال را تا سن هفت سالگی به مادر می دهد؛ اما سلب حق حضانت اطفال زیر هفت سال از مادر در مواردی امکان پذیر است. در صورتی که در دادگاه اثبات شود مادر کودک زیر هفت سال دارای جنون است یا اینکه با شخصی غیر از پدر فرزند خود ازدواج کند حق حضانت از مادر سلب می‌شود و حق حضانت فرزندان به پدر سپرده می شود.
در صورتی که در دادگاه اثبات شود پدر یا مادر از کودکی که حق حضانت او با وی است به خوبی مراقبت نمی کند یا دارای مشکل اخلاقی که نشان‌دهنده‌ی عدم کفایت وی برای حضانت فرزندان است، باشد، حق حضانت از وی سلب می شود. در ادامه مواردی که به موجب آن حق حضانت از هرکدام از والدین سلب می شود، ذکر می کنیم:
- اعتیاد به مواد مخدر، الکل و قمار به صورتی که زیان آور باشد.
- داشتن فساد اخلاقی و فحشا که صلاحیت تربیت فرزند را ندارد.
- داشتن بیماری های روحی و روانی که باید توسط پزشکی قانونی تایید شود.
- تنبیه بدنی فرزند بیشتر از حد متعارف آن که باعث خطر جسمی برای کودک باشد.
دادگاه همواره مصلحت فرزند را در دادن حق حضانت به هرکدام از والدین در نظر دارد. درصورتی که رفتارهای فوق در یکی از والدین یا هر دو آن ها دیده شود با شکایت والد دیگر یا نزدیکان فرزند به دادگاه می توانند حق حضانت را از والد فاقد صلاحیت سلب نمایند و به تشخیص دادگاه حق حضانت طفل به فردی که به صلاح کودک است داده شود.
گاهی نیز در هنگام طلاق مادر با بخشیدن همه یا بخشی از مهریه‌ی خود حق حضانت کودک را از مرد می گیرد که از نظر دادگاه نیز بلامانع است؛ اما در صورتی که بعدا پدر مدرکی ارائه دهد که عدم صلاحیت مادر در امر حضانت را بیان کند پدر می تواند به علت عدم صلاحیت مادر حضانت فرزند را مجدد از مادر پس بگیرد.
اجبار به حضانت اطفال توسط دادگاه
حضانت اطفال لطف پدر یا مادر نسبت به فرزندان نیست و در حقیقت تکلیفی است که باید آن ها به درستی انجام دهند. طبق قانون پدر یا مادری که حق حضانت کودک با او است ملزم به مراقبت از کودک می باشد و در صورت مشاهده ی عدم مراقبت و رسیدگی به کودک توسط والدی که حق سرپرستی بچه را به عهده دارد، با شکایت والد دیگر، قیم قانونی، سایر نزدیکان کودک و یا مدعی العموم مسئولیت مراقبت از کودک به شخصی که حق نگهدار بچه با او است اجبار می شود.
هر گاه فرد دارای حضانت از مسئولیت خود سرباز زند یا مانع ملاقات کودک با کسانی که حق دیدن او را دارند شود دادگاه بار اول مسئول حضانت را به پرداخت جریمه نقدی محکوم می کند. در صورت مشاهده تکرار این موارد دادگاه مجازات وی را افزایش می دهد. این ها همگی نشان دهنده ی اهمیت مراقبت درست از کودک توسط سرپرست قانونی او است.
انواع حضانت اطفال
حضانت طفل به دو نوع حضانت دائم و حضانت موقت تقسیم می شود. با اینکه حضانت دائم کودکان برای تمام دوران کودکی فرزندان داده می شود اما توجه به این نکته الزامی است که حتی در این مورد نیز با از میان رفتن یکی از صلاحیت‌های والدین برای نگهداری فرزند و یا پیدا کردن هر کدام از مواردی که مانع داشتن صلاحیت مراقبت از طفل شود، حضانت دائم توسط دادگاه پس گرفته می شود. دادگاه همواره منافع کودک را در تصمیم گیری خود اولویت قرار می دهد. در ادامه تعریف مختصری از دو نوع حضانت ارائه می شود:
- حضانت دائم: با داشتن این نوع حضانت در صورت رسیدن سن کودک به سن خاصی حق نگهداری کودک از سرپرست خود گرفته نمی‌شود و این حق به والد دیگر واگذار نمی شود.
- حضانت موقت: در حضانت موقت نگهداری کودک به صورت موقت و برای مدت کوتاهی توسط دادگاه به یکی از والدین یا اقوام و خویشان واگذار می شود تا دادگاه برای حضانت کودک تعیین تکلیف کند و سرپرستی او را به شخص مناسب بدهد.
معمولا زمانی دادگاه رای به حضانت موقت می دهد که والدین یا مسئولان دارای شرایط نگداری فرزند در امر حضانت دچار اختلاف نظر شوند و به دادگاه شکایت کنند که به مسئله‌ی سرپرستی کودک رسیدگی شود. در این صورت دادگاه به یکی از والدین یا نزدیکان کودک حق مراقبت موقت می دهد و تا زمانی که تکلیف سرپرستی او معلوم شود مراقبت از کودک با شخص موردنظر دادگاه می باشد.
در طلاق توافقی حضانت اطفال بر اساس یک سری توافقات بین والدین صورت می گیرد. ممکن است این توافقات خلاف مواردی باشد که تا الان ذکر کردیم مثلاً پدر و مادر توافق کنند که با وجود اینکه فرزند آنها زیر هفت سال سن دارد اما حضانت او به پدر واگذار شود و یا حضانت دائم با یکی از آن ها باشد؛ اما با وجود توافق بین والدین در صورتی که نداشتن صلاحیت سرپرستی و نگهداری فرزند، توسط دادگاه مشخص شود حق حضانت توسط قاضی ابطال شده و به شخص دارای صلاحیت داده می شود.
علاوه بر توافقات انجام شده توسط والدین در طلاق توافقی موارد دیگری نیز حضانت دائم را به دنبال دارد مثل حکم دادگاه به حضانت دائم و یا در صورت فوت یکی از والدین حضانت اطفال با والد دیگر است همچنین در صورت نداشتن صلاحیت والد دیگر نگهداری کودک به یکی از اشخاص نزدیک دارای صلاحیت سپرده می شود. تا زمانی که کودکان نیاز به مراقبت دارد نزد سرپرست قانونی خود زندگی می کنند.
حضانت طفل بعد از فوت والدین
حضانت کودکان بعد از جدایی پدر و مادر صورت می‌گیرد گاهی جدایی با طلاق همراه است و گاهی مکن است به هردلیلی پدر و مادر بدون طلاق از هم جدا زندگی کنند و مسئله ی حضانت فرزندان مطرح شود؛ اما یکی دیگر از مواردی که در آن حضانت کودکان مطرح است در صورت فوت یکی از والدین یا هر دو آن ها است. در ادامه به این مسئله پرداخته می شود که در صورت فوت والدین دادگاه حق سرپرستی از کودک را به چه کسی واگذار می کند.
در صورت فوت پدر بچه حضانت بچه با مادر است؛ و در صورت فوت مادر نیز این مسئولیت به پدی کودک سپرده می شود؛ اما ممکن است شرایطی پیش آید که کودک هم پدر و هم مادر خود را از دست دهد در این صورت اگر جد پدری کودک زنده باشد دادگاه حق حضانت را به وی واگذار می کند؛ اما در صورتی که کودک علاوه بر از دست دادن والدین خود جد پدری نیز نداشته باشد طبق اولویت حق سرپرستی و مراقبت او به نزدیکانش سپرده می شود.
لزوم مراجعه به وکیل برای گرفتن حضانت فرزندان
حضانت اطفال بر اساس سن کودکان به مادر یا پدر داده می شود؛ اما دادگاه همیشه صلاحیت نگهداری از فرزند را در نظر دارد و در مواقعی که عدم صلاحیت والد برای دادگاه مستدل شود دادگاه حق حضانت را از وی سلب می کند و به دیگر والد واگذار می کند؛ اما اثبات عدم صلاحیت سرپرست فعلی کودک در دادگاه کار آسانی نیست چرا که کوچک ترین بی دقتی موجب از دست دادن حق حضانت دلبندتان می شود. برای این منظور باید به یک وکیل مجرب و باتجربه مراجعه کنید.
داشتن بهترین وکیل حضانت فرزند در تهران مشکل‌گشای شما در دستیابی به حق سرپرستی کودک خود می باشد. در صورتی که به پرورش و مراقب از کودک خود علاقه‌مند و متعهد هستید حتما به کمک گرفتن از کسی که در مسیر دستیابی به سرپرستی فرزندتان شما را همراهی کند تعجیل نمایید. با داشتن وکیلی که بتواند راه و روش اخذ این حق را به شما نشان دهد و مسئولیت کارهای حقوقی شما تا دستیابی به حضانت را به عهده بگیرد، با اطمینان خاطر بیشتر اقدام نمایید.
کلام آخر
از همراهی شما تا پایان مطالب سپاس گزاریم. در این مقاله به معرفی حضانت اطفال پرداختیم. در ابتدا تفاوت حضانت و ولایت مالی را توضیح دادیم و بعد به حق سرپرستی کودکان بعد از جدایی پدر و مادر پرداختیم. شرایط سلب حضانت از والدین در مقاله بیان شد. اجباری که دادگاه به قبول مراقب از کودک و پرورش او توسط سرپرستش داشت باعث جلوگیری از بی مهری و بی توجهی به کودکان طلاق می شد. در انتها انواع حضانت طفل و نگهداری از کودکی که والدین او فوت شده است توضیح داده شد. از شما عزیزان دعوت می شود که نظرات و تجربیات گرانقدر خود را در خصوص مطالب این مقاله با دیگر مخاطبان سایت برترین وکیل به اشتراک بگذارید.
