اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد! + اثبات عسروحرج ⚖️⚡️

قانون در بسیاری از موارد از شرع مقدس اسلام استخراج شده است. زن و مرد در زمان نکاح دارای تعهدات و حقوقی نسبت به یکدیگر می شوند که رعایت آن ها الزامی باشد. در واقع پس از امضای سند ازدواج زن می بایست از شوهر خود تمکین داشته باشد. در عوض این تمکین، زن نیز توقع انجام وظایف از سوی شوهرش را دارد. اگر هر یک از زوجین در این وظایف کوتاهی نماید بنیان خانواده با مشکلاتی جدی رو به رو می شود؛ اما ممکن است زن تحت برخی از شرایط از شوهر خود تمکین نداشته باشد و به نوعی ناشزه به شمار بیاید. حال سوال پیش می آید که اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد؟ در ادامه به این سوال پاسخ جامعی خواهیم داد.

تمکین چیست؟

پیش از اینکه به این سوال پاسخ دهیم که اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد؟ لازم است در خصوص تمکین و مفهوم حقوقی آن اطلاعات جامعی را به دست آوریم. می دانیم که زن و مرد در زمان ازدواج دارای وظایفی در قبال یکدیگر هستند. یکی از مهم ترین وظایف زن رد قبال مرد، تمکین است. تمکین از نظر حقوقی دارای مفهوم خاص به خود است. البته نباید چنین تصور شود که تنها زن می بایست از شوهر تبعیت و تمکین داشته باشد. این وظیفه دو طرفه است.

در عرف جامعه چنین تصور می شود که زن تحت هر شرایطی ملزم به تمکین از مرد است و مرد در این راستا هیچ وظیفه ای برای تمکین بر دوش ندارد که البته این مسئله غلط می باشد. در واقع هر یک از زوجین در صورتی که به وظایف خود عمل نکنند ممکن است دیگری را به این نتیجه برسانند که برای طلاق اقدامات لازم را به انجام برساند. چرا که در بسیاری از موارد عدم تمکین عاملی برای جدایی زوجین از یکدیگر است چرا که هیچ کدام از ابعاد رابطه زناشویی در جای درست خود قرار نخواهد گرفت.

قانون اشاره دارد که تمکین زن از مرد در دو دسته تقسیم بندی می شود. تمکین عام و خاص جزو مهم ترین این تقسیم بندی ها به شمار می روند. وقتی درباره تمکین عام صحبت می کنیم منظورمان از نظر قانونی این است که زن در زندگی مشترک مطیع شوهرش باشد و اوامر قانونی و شرعی او را بپذیرد و رعایت نماید. در واقع در این نوع تمکین لازم است زن ریاست مرد بر خانواده را بپذیرد و بدون در اختیار داشتن دلایل موجه، از آن ها سرپیچی نکرده و وظایف خود را انجام دهد.

برای مثال اگر زنی با شوهرش رفتار غیر مطلوبی داشته باشد و یا اینکه در منزلی که شوهر برای او تدارک دیده است زندگی نکند، مرتکب عدم تمکین شده است. این وظایف را تمکین عام می دانند که شامل موارد متنوعی است. تمکین خاص نیز مربوط به رابطه زناشویی می شود که زن ملزم است از نظر قانونی به اوامر معقول مرد در این باره پاسخ بگوید. البته اگر زن دلیلی برای عدم تمکین داشته و یا اینکه مرد درخواست غیر معقول و غیر شرعی و قانونی از زن داشته باشد، تمکین از سوی زن الزامی نیست.

آیا زن تحت هر شرایطی ملزم به تمکین از مرد است؟

در خصوص اینکه اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد؟ باید بگوییم که تمکین یکی از مهم ترین وظایف زن پس از جاری شدن صیغه عقد است که مصادیق زیادی از آن در قانون ذکر شده است. در بالا به این مسئله اشاره داشتیم که قانون تمکین را به تمکین عام و تمکین خاص دسته بندی کرده است که هر یک از آن ها تعریف خاص خود را دارند. تمکین عام به معنای پذیرش ریاست مرد بر خانواده است و تمکین خاص نیز به معنای تبعیت زن از مرد در زمینه مسائل زناشویی است.

در اینجا لازم است به این نکته اشاره داشته باشیم که قانون و شرع، تمکین زن از مرد را مطلق ندانسته اند. معنای این عبارت این است که زن ملزم نیست که بدون هیچ گونه چون و چرایی مطیع اوامر شوهرش باشد و به طور قطع آن ها را بپذیرد. بلکه این مسئله دارای شرایط خاص به خود است. در واقع در قانون مواردی ذکر شده است که در صورت تحقق هر یک از آن ها زن می تواند از شوهر خود تبعیت نداشته و از او تمکین نکند که در ادامه برخی از آن ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

برای مثال اگر مرد بیماری مقاربتی داشته باشد، زن دلایل موجه برای عدم تمکین در اختیار دارد. از سوی دیگر اگر مرد برای زن خانه ای درخور را تهیه نکند، زن می تواند از او تمکین نداشته باشد. اشاره داشتیم که یکی از مصادیق تمکین، زندگی زن در محلی است که مرد برای او تهیه کرده است؛ اما این مسئله به هیچ عنوان مطلق نیست. فرض کنید که مرد در زمان ازدواج شرط کرده باشد که در منزل مشترک سکونت نداشته باشد. در این صورت عدم تمکین زن از حضور در منزل شوهر بلامانع است.

از سوی دیگر ممکن است زن دارای حق حبس باشد. این حق به زن این اجازه را می دهد که تا زمانی که مهریه را دریافت نکرده، رابطه زناشویی با مرد نداشته باشد. پس تا اینجای امر فهمیدیم که عدم تمکین زن از مرد می تواند با دلایل موجه و یا بدون هیچ دلیل قانونی و شرعی رخ داده باشد. حال سوالی که در این باره به وجود می آید این است که اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد یا خیر؟ در ادامه این موضوع را به دقت مورد بررسی قرار می دهیم.

اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد؟

در قسمت های قبل به این موضوع اشاره داشتیم که تمکین یکی از مهم ترین وظایفی است که قانون بر عهده زن قرار داده است. گاهی ممکن است زن با در اختیار داشتن دلایل موجه از تمکین خودداری نماید و در برخی دیگر از موارد ناشزه بودن زن تنها به دلیل لجبازی و دیگر دلایل غیر موجه است. برای اینکه بتوانیم به سوال بالا پاسخ دهیم لازم است انواع طلاق از نظر درخواست کننده طلاق را مورد بررسی قرار دهیم.

در قانون سه نوع طلاق ذکر شده است. طلاق توافقی، طلاق از طرف مرد و طلاق از طرف زن جزو مهم ترین آن ها هستند. مرد حتی بدون در اختیار داشتن دلیل خاصی می تواند درخواست طلاق داده و از همسرش جدا شود؛ اما از نظر قانونی لازم است در ابتدا تمامی حقوق مالی و غیر مالی زن را تسویه نماید؛ اما زن در صورتی می تواند برای طلاق پیش قدم می شود که دلایل موجه برای طلاق از طرف زن را در اختیار داشته باشد.

در صورتی که زن دلیل موجهی برای عدم تمکین خود در اختیار داشته باشد و بتواند این موضوع را در دادگاه به اثبات برساند که دلیل او برای عدم تمکین از مرد باعث عسر و حرج وی در زندگی مشترک شده است، می تواند حتی بدون رضایت شوهر نیز از وی طلاق بگیرد. برای مثال تصور کنید که مرد دارای اعتیاد شدید است و همین مسئله باعث شده است تا زندگی زن در شرایط خاصی قرار بگیرد. در این صورت است که زن می تواند با استناد به همین دلیل از دادگاه درخواست طلاق نماید.

اما گاهی اتفاق می افتد که عدم تمکین زن از شوهر، بدون در اختیار داشتن دلایل موجه بوده است. در این صورت است که قانون حق طلاق را به زن نمی دهد؛ یعنی زن دلیل موجهی را در اختیار ندارد که بتواند با استناد به آن ها در دادگاه عدم تمکین خود را قانونی کرده و درخواست طلاق نماید. طلاق زن در صورت عدم تمکین به دلایل او برای نشوز بستگی دارد. قانون اشاره دارد که نفقه زن در صورت عدم تمکین بدون دلایل موجه به او پرداخت نشود و مرد مسئولیتی از این بابت ندارد.

طلاق زن در صورت عدم تمکین با اثبات عسر و حرج

در شرایطی که زن بتواند سختی زندگی مشترک را به اثبات برساند قانون به او حق طلاق می دهد. در واقع عسر و حرج از جمله مهم ترین دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف زن به شمار می رود. ممکن است رفتارهای مرد به گونه ای باشد که ادامه زندگی مشترک برای زن غیر ممکن به نظر برسد. ماده 1130 قانون مدنی اشاره شده است که حتی اگر زن حق طلاق نداشته باشد باز هم با اثبات نمودن عسر و حرج خود در زندگی مشترک می تواند از مرد جدا شود.

در صورتی که زن بتواند عسر و حرج خود را در زندگی مشترک به اثبات برساند دیگر حتی با وجود عدم تمکین نیز می تواند از شوهرش جدا شود. در واقع در قانون حق طلاق به مرد اختصاص داده شده است. ولی اینگونه نیست که زن تحت هر شرایطی مجبور به ادامه زندگی مشترک باشد. در واقع در ماده قانونی ذکر شده اینگونه بیان شده است که اگر زن در زندگی خود با عسر و حرج مواجه شود می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده دادخواست طلاق را به مقامات قضایی ارائه دهد.

بنابراین در پاسخ به این سوال که اگر زن تمکین نکند زن می تواند طلاق بگیرد؟ باید گفت که اگر زن بتواند ضمن عدم تمکین، عسر و حرج خود را به اثبات برساند می تواند حتی با وجود عدم موافقت مرد نیز از او جدا شود؛ یعنی اگر مرد راضی به طلاق نباشد و در جلسات دادگاه نیز شرکت نداشته باشد، دادگاه حکم به طلاق غیابی از طرف زن خواهد داد. در صورتی که زن در عسر و حرج بوده و مدارک لازم برای اثبات عدم تمکین را در اختیار داشته باشد دیگر می تواند از شوهر خود تمکین نداشته باشد.

مهم ترین دلایلی که زن می تواند با استناد به آن ها عسر و حرج خود را در زندگی مشترک به اثبات رسانده و دیگر از شوهر تمکین نداشته باشد عبارت است از:

• نبودن مرد در زندگی مشترک به صورت شش ماه مستمر و یا نبودن وی به مدت 9 ماه غیر مستمر. در این صورت است که زن می تواند با استناد به این دلیل محکمه پسند به دادگاه درخواست طلاق بدهد و از وی نیز تمکین نداشته باشد. در واقع این مورد یکی از دلایل موجه برای عدم تمکین از سوی زن به شمار می رود.
• اعتیاد مرد به انواع مواد مخدر نیز از دیگر دلایل عسر و حرج به شمار می رود. در واقع اگر مرد معتاد بوده و زندگی را برای زن سخت نماید، زن این حق را پیدا می کند که حتی بدون اجازه مرد نیز از او طلاق بگیرد. در این صورت است که پزشکی قانونی سعی می کند زمانی را برای ترک مواد مخدر برای مرد تعیین نماید که اگر از این کار خودداری نماید، طلاق انجام می شود.
• اگر مرد جرمی را مرتکب شده که مجازات آن بیشتر از 5 سال است، قانون این حق را به زن می دهد که درخواست طلاق نماید.
• در صورتی که مرد به بیماری بدون درمانی یا سخت درمانی مبتلا شود، این حق به زن داده می شود که از مرد درخواست طلاق داشته باشد.
• عقیم بودن مرد در صورتی که به مدت پنج سال نتواند زن را باردار کند نیز از دیگر دلایل محکمه پسند برای طلاق به شمار می رود.

مجازات عدم تمکین زن از شوهر چیست؟

اشاره داشتیم که تمکین از جمله وظایف قانونی زن به شمار می رود که عدم انجام آن بدون اینکه زوجه دلیل قانونی و موجهی در اختیار داشته باشد می تواند آثار حقوقی بسیاری داشته باشد. مجازات عدم تمکین زن از شوهر شامل برخی از موارد مهم می شود که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:

ماده 1107 قانون مدنی به صراحت اشاره دارد که اگر زن از مرد تمکین نداشته باشد، مرد هیچ گونه الزامی برای پرداخت نفقه به او را ندارد؛ یعنی در صورتی به زن نفقه تعلق می گیرد که او از شوهرش تمکین عام و خاص داشته باشد؛ اما لازم است به این موضوع اشاره داشته باشیم که مهریه زن هیچ گونه ارتباطی به تمکین او ندارد؛ یعنی حتی اگر نشوز زن نیز به اثبات برسد، باز هم مرد ملزم است مهریه او را تمام و کمال پرداخت نماید. مگر اینکه زن باکره باشد که نصف مهریه به او می رسد.

ماده 1146 قانون مدنی اشاره می کند که اگر زن از شوهر خود تمکین خاص نداشته باشد، مرد می تواند مجوز قانونی ازدواج مجدد را از دادگاه دریافت نماید. البته برای این کار لازم است مرد در دادگاه عدم تمکین زن را به اثبات برساند. در نظر داشته باشید که ازدواج مجدد مرد بدون رضایت زن می تواند از دلایل محکمه پسند برای طلاق باشد.

ماده 1116 قانون مدنی اشاره دارد که اگر زن از مرد تمکین عام نداشته باشد، این حق در اختیار مرد قرار می گیرد که زن را تا زمانی که از شوهر تمکین داشته باشد در منزل حبس نماید. در توضیح اینکه اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد باید بگوییم که اگر زن دلیل محکمه پسندی برای عدم تمکین داشته باشد می تواند با اثبات آن در دادگاه و با در نظر گرفتن عسر و حرج از مرد جدا شود.

ماده 1143 قانون مدنی مقدر می دارد که اگر زن از شوهر خود تمکین نداشته باشد، مرد می تواند برای طلاق او اقدامات لازم را به انجام برساند. البته مرد برای طلاق دادن زن به دلیل خاص و قانونی نیاز ندارد. ولی در صورت عدم تمکین زن، مرد می تواند بدون پرداخت نفقه او را طلاق بدهد.

تکلیف مهریه زن در صورت عدم تمکین چه خواهد شد؟

اگر بخواهیم در خصوص مهریه زن در صورت عدم تمکین توضیحاتی را ارائه دهیم باید بگوییم که مهریه در واقع مالی است که مرد در زمان نکاح به زن می بخشد که می تواند از نوع سکه، وجه نقد، زمین و یا هر مال دیگری باشد. سبب مهریه نکاح است؛ یعنی پس از جاری شدن صیغه نکاح زن این حق را پیدا خواهد کرد که مهریه خود را از مرد مطالبه نماید. البته در صورتی که زن برای طلاق باکره باشد، تنها نیمی از مهریه به او تعلق می گیرد. در غیر این صورت مهریه تمام و کمال پرداخت می شود.

بیان نمودیم که در صورت عدم تمکین زن در صورتی می تواند درخواست طلاق داشته باشد که دلایل محکمه پسند برای اثبات عسر و حرج را داشته باشد. از سوی دیگر لازم است به این نکته اشاره کنیم که زن در نکاح دارای حقوق مالی می شود که از جمله مهم ترین آن ها می توان به مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله و… اشاره داشت. در بالا بیان کردیم که زن تنها در صورتی می تواند درخواستی برای نفقه داشته باشد که از مرد تمکین کند. در غیر این صورت مرد ملزم به پرداخت نفقه نیست.

اما برای مهریه بحث کاملا متفاوت است. پس از جاری شدن صیغه عقد، زن می تواند هر زمان که تمایل داشت درخواست مطالبه مهریه بدهد. مهریه از جمله مهم ترین حقوق مالی زن به شمار می رود که می توان آن را به مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم کرد. در توضیح اینکه اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد اعلام کرد که زن در صورت عدم تمکین نمی تواند درخواستی برای نفقه داشته باشد؛ اما لازم است این موضوع را متذکر شویم که زن ناشزه نیز می تواند مهریه دریافت نماید.

حتی اگر زن از مرد تمکین نداشته باشد می تواند درخواست مطالبه مهریه بدهد. در واقع به زنی که تمکین نکرده است مهریه تعلق می گیرد. مهریه هیچ ارتباطی با تمکین ندارد. در صورتی که زن در زمان عقد از مرد تمکین نداشته باشد تنها می تواند نیمی از مهریه خود را دریافت نماید. منظور از زمان عقد، دوره ای از زندگی مشترک است که رابطه زناشویی بین مرد و زن شکل نگرفته است؛ اما اگر درخواست مهریه پس از رابطه زناشویی باشد، زن می تواند تمام آن را دریافت نماید.

لزوم مراجعه به وکیل برای طلاق در صورت عدم تمکین

اگر به هر دلیلی از همسر خود تمکین ندارید لازم است به دنبال دلایل محکمه پسند و موجه برای این کار باشید. چرا که در غیر این صورت از دریافت نفقه محروم خواهید شد و هرگز نمی توانید در دادگاه برای طلاق درخواست نمایید. از این رو، لازم است زن به کمک یک وکیل مجرب و خبره سر و حرج خود را به اثبات برساند و از توانایی های او در این راه کمک دریافت نماید. بهترین وکیل تمکین در تهران به واسطه دانش حقوقی و تجربیاتی که در این زمینه دارد می تواند بهترین راهکار را به شما برای حل مشکل ارائه دهد.

در نظر داشته باشید که اگر به عنوان یک مرد شاهد عدم تمکین همسر خود هستید می توانید با راهکارهای قانونی زن را ملزم به تمکین کنید. از سوی دیگر شما می توانید از طلاق زن با ارائه مدارک مورد نیاز جلوگیری نمایید. به هر حال وکیل تخصص بالایی در زمینه دعاوی خانوادگی داشته و می تواند حقوق موکل خود را تمام و کمال حفظ نماید؛ اما بهتر است تحقیقات جامعی را درباره توانمندی وکلا انجام دهید تا در نهایت از میان گزینه های موجود شاخص ترین و مطرح ترین شان را به خدمت بگیرید.

کلام آخر

از شما مخاطبان عزیز ممنونیم که تا پایان مقاله در کنار ما بودید و ما را همراهی نمودید. در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد؟ در پاسخ به این سوال تلاش کردیم تا در ابتدا مفاهیم تمکین عام و تمکین خاص را مورد بررسی قرار دهیم. در پایان نیز تکلیف مهریه در صورت عدم تمکین را مشخص کردیم. اکنون از شما می خواهیم که نظرات خود را با ما در سایت برترین وکیل به اشتراک بگذارید.