صلاحیت دادگاه خانواده چیست؟ + نحوه ارسال ابلاغیه ⚖️⚡️

قانون این حق را در اختیار افراد جامعه قرار داده است تا در صورت پایمال شدن منافعی از آن ها در دادگاه حاضر شده و دعوایی را علیه متهم اقامه نمایند. این دعوی می تواند به واسطه وقوع جرم یا عدم ارتکاب آن حقوقی یا کیفری باشد. قانون آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری از جمله قوانینی هستند که مرجع صالح برای رسیدگی به پرونده های قضایی را مشخص کرده اند. دادگاه خانواده یکی از مهم ترین مراجع قضایی در کشور است که در حوزه صلاحیت خود به قبول پرونده می پردازد. بنا بر اصل 21 قانون اساسی تعدادی از دادگاه های اختصاصی تحت عنوان دادگاه های خانواده تشکیل شده اند. در این مقاله سعی داریم شما را با دادگاه خانواده آشنا کرده و برخی از وظایف و صلاحیت های آن را نیز بررسی کنیم. با ما همراه باشید.

دادگاه خانواده چیست؟

برای درک بهتر از وظایف و صلاحیت های دادگاه خانواده لازم است در ابتدا در خصوص این مرجع قضایی اطلاعات حقوقی کافی به دست آوریم تا با حوزه اختیارات آن در سلسله مراتب قضایی کشور آشنا شویم. در سال 1376 بر اساس اصل 21 قانون اساسی، قانونی در مجلس شورای اسلامی تحت عنوان قانون اختصاص تصویب شد که در آن دستور به تشکبیل دادگاه های خانواده داده شد تا در این نهاد به طور اختصاصی به دعاوی خانوادگی رسیدگی شود.

این قانون رئیس قوه قضائیه را ملزم کرد تا حداقل یک شعبه از شعب دادگاه های خانواده را تا نهایتا سه ماه پس از تصویب قانون به صورت اختصاصی به دادگاه های خانواده اختصاص دهد. در واقع تنها در این مرجع قضایی به دعاوی مربوط به مشکلات خانوادگی رسیدگی می شد و بر اساس قانون تصویب شده سایر دادگاه ها صلاحیت های لازم برای رسیدگی به این دعاوی را در اختیار نداشتند. در واقع این قانون تلاش کرد تا به صورت اختصاصی پرونده های خانوادگی مورد بررسی قرار بگیرند.

بر اساس قانون می توان گفت که تمامی دعاوی حقوقی در دادگاه های عمومی دادگستری اقامه می شوند. در برخی از دعاوی که به صورت تخصصی دنبال می شوند یا اینکه قانونی مشخص در خصوص آن ها به تصویب رسیده است، برخی از مراجع اختصاصی به آن ها رسیدگی می کنند. از جمله مهم ترین آن ها می توان به دادگاه خانواده، دادگاه انقلاب، دادگاه ویژه روحانیت و… اشاره داشت. برای طرح دعوی در این بخش ها لازم است به مرجع دارای صلاحیت مراجعه کنید.

ساختار و قضات موجود در دادگاه های اختصاصی متفاوت از دادگاه های عمومی در سطح کشور است. مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به انواع دعاوی خانوادگی دادگاه های خانواده می باشد که بر اساس قانون این وظیفه و صلاحیت بر عهده آن سپرده شده است. در قانون حمایت از خانواده و قانون اختصاص تعدادی از دادگاه های کشور مصوب سال 1376 برخی از مهم ترین صلاحیت دادگاه خانواده مورد بررسی قرار گرفته شده است و مواردی نیز برای آن ها ذکر گردیده است.

در واقع دادگاه خانواده موظف است تنها به مواردی رسیدگی کند که در صلاحیت او قرار دارد. این مرجع قضایی هرگز نخواهد توانست از حوزه اختیارات خود پای را فراتر بگذارد. در ادامه مقاله به بررسی صلاحیت های این دادگاه خواهیم پرداخت و آن را مورد بررسی قرار می دهیم. برای درک بهتر از این موضوع و کسب مشاوره حقوقی موثر در این خصوص بهتر است از بهترین وکیل خانواده در تهران کمک گرفته و نیازهای خود را با تکیه بر دانش حقوقی و تجربه او برطرف کنید.

موارد صلاحیت دادگاه خانواده چیست؟

در قسمت قبل در خصوص دادگاه خانواده و نقش آن در ساختار حقوقی و قضایی کشور توضیحاتی را ارائه دادیم. اشاره کردیم که این دادگاه یک دادگاه تخصصی است که به مجموعه ای از دعاوی مربوط به مشکلات خانوادگی رسیدگی می کند. اشاره کردیم که در قانون اختصاص برخی از دادگاه های کشور مصوب سال 1376 مجلس شورای اسلامی و نیز قانون حمایت از خانواده در خصوص صلاحیت های این مرجع قضایی اشاره شده و توضیحاتی ارائه گردیده است.

در واقع این دادگاه تنها می تواند به پرونده هایی ورود پیدا کند که در حوزه صلاحیت و اختیارات او است و از نظر قانونی این صلاحیت ها به دقت شرح داده شده است. در ادامه درباره این صلاحیت ها اشاره ای مختصر خواهیم داشت. در ماده چهارم قانون حمایت از خانواده می تواینم اطلاعات جامعی را در خصوص صلاحیت های این مرجع قضایی به دست آوریم. در این قانون در خصوص موارد صلاحیت دادگاه خانواده بعنوان یک مرجع تخصصی اشاراتی شده است.

در ادامه به نمونه پرونده های دادگاه خانواده و صلاحیت های این مرجع قانونی اشاره خواهیم کرد و آن ها را شرح خواهیم داد:

• نامزدی و خسارت هایی که ممکن است بر اثر این اقدام حقوقی به وجود بیاید از جمله مهم ترین صلاحیت های این مرجع قانونی به شمار می رود. می دانیم که با بر هم خوردن نامزدی خسارتی به طرفین وارد می شود که مسائل مربوط به مطالبه این خسارات از جمله صلاحیت های دادگاه تخصصی خانواده به شمار می رود.
• دعاوی مربوط به شروط دوازده گانه طلاق و ضمن عقدنامه از جمله مواردی است که این مرجع قضایی مسئولیت رسیدگی به آن را بر عهده دارد. این شروط شامل مواردی مهم می شوند که قانون حمایت از خانواده مسئولیت رسیدگی به آن ها را بر عهده دادگاه اختصاصی خانواده گذاشته است. این شروط گاهی شامل بررسی ازدواج مجدد زوج یا محل زندگی در نظر گرفته شده برای زوجه می شود.
• تمامی دعاوی مربوط به نکاح دائم، نکاح موقت و مسائل مربوط به طلاق نیز بر اساس قانون به این دادگاه سپرده شده است. فسخ نکاح، رجوع در ایام عده، بذل در دعاوی خلع و مبارات، مشکلات حقوققی به وجود آمده در خصوص انواع نکاح، انواع طلاق یا مواردی از این جنس بر عهده مرجع قضایی مربوط به خانواده سپرده شده است.
• ازدواج مجدد مرد نیازمند کسب مجوزهای لازم است دادگاه خانواده است. از سوی دیگر دعاوی مربوط به ازدواج مجدد مرد که از شروط دوازده گانه طلاق می باشد از صلاحیت های دادگاه تخصصی خانواده به شمار می رود. مرد در صورتی که تمایل به دریافت اذن ازدواج مجدد داشته باشد باید به یکی از شعب دادگاه مانند دادگاه خانواده محلاتی مراجعه کند.
• در خصوص تمامی حقوق مالی زن می بایست به این مرجع قضایی مراجعه کرد. چرا که قانون صلاحیت رسیدگی به آن ها را در این اختیار دادگاه اختصاصی خانواده قرار داده است. این حقوق مالی شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله و… می شود.
• از سوی دیگر این دادگاه صلاحیت های لازم برای ورود به دعاوی تمکین و نشوز را بر عهده دارد. از سوی دیگر دادگاه می تواند این موضوع را بررسی کند که آیا زن از عدم تمکین یا نشوز دلایل موجهی را در اختیار داشته است یا خیر.
• علاوه بر نفقه زوجه، مرد ملزم به پرداخت نفقه فرزندان است. در نظر داشته باشید که دعاوی مربوط به نفقه فرزندان نیز در این نهاد قضایی تعیین و تکلیف می شود. چرا که قانون این صلاحیت را برای این دادگاه در نظر گرفته است.
• رسیدگی به درخواست ها برای اهدای جنین، تغییر جنسیت، تمایل به سرپرستی کودکان بی سرپرست، اثبات نسب خانوادگی و… بر عهده دادگاه خانواده است. در صورتی که یکی از افراد جامعه در خصوص موارد ذکر شده نیاز به امور حقوقی داشته باشد می بایست به دادگاه تخصصی مربوط به دعاوی خانواده مراجعه کرده و مشکلات خود را در این نهاد حل و فصل نماید.
• زن و مرد حق حضانت فرزندان و اطفال خود را دارند. دعاوی مربوط به حضانت حجم عظیمی از پرونده های مفتوحه در دادگاه های خانواده را به خود اختصاص می دهند و در اصل در صلاحیت این مرجع قضایی است. درخواست برای سلب حضانت، تعیین ساعات حضانت، ملاقات فوری با فرزند و موارد دیگر از جمله مهم ترین موارد صلاحیت دادگاه خانواده به شمار می روند.
• تمامی امور مربوط به مفقود الاثر شدن یک شخص در این مرجع قضایی تعیین و تکلیف می شود. وارث شخص مفقود الاثر در بسیاری از موارد قصد طرح دعوی در دادگاه را دارد. این دعاوی می تواند شامل تقسیم اموال به جای مانده از فرد، صدور حکم فوت فرضی و… باشد. مرجع صالح برای رسیدگی به این امور مربوط به دادگاه اختصاصی خانواده است.
• این مرجع قضایی تنها به آن دسته از پرونده هایی رسیدگی می کند که در حوزه صلاحیت و اختیارات او قرار دارد. این نهاد در خصوص سایر دعاوی که قانون صلاحیت آن ها را در اختیارش قرار نداده است، هرگز ورود نکرده و رای درباره آن ها صادر نمی کند.
• در صورتی که پرونده ای در مراجع دیگر اقامه شود و دادگاه مربوطه صلاحیت رسیدگی به آن را نداشته باشد، پرونده با صدور قرار به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود تا در آنجا به صورت تخصصی به آن رسیدگی شود.

دادگاه خانواده طلاق

دادگاه خانواده طلاق یکی از انواع دادگاه‌های عمومی است که به رسیدگی به اختلافات خانوادگی می‌پردازد. صلاحیت این دادگاه‌ها در قانون حمایت خانواده مصوب 1391 به طور کامل بیان شده است. رسیدگی به اموری از قبیل نکاح، طلاق، رجوع، بذل مهریه، جهیزیه، نفقه زوجه و فرزندان، حضانت، ملاقات، سرپرستی، قیمومت، امور حسبی و سرپرستی بلافصل از جمله مهم ترین وظایف این مرجع قضایی به شمار می رود. در قانون به صراحت در خصوص این وظایف توضیح داده شده است.

طلاق یکی از مهم ترین زیرشاخه های علم حقوق خانواده به شمار می رود. در واقع دادگاه خانواده طلاق مرجعی است که به تمامی مسائل مربوط به طلاق رسیدگی می کند. در نظر داشته باشید که طلاق یک روند قانونی برای پایان دادن به زندگی مشترک است؛ بنابراین در صورت اقدام برای انواع طلاق، لازم است در ابتدا به یکی از دادگاه های خانواده مراجعه کرده و این روند قانونی و حقوقی را از این طریق دنبال کنید. همچنین مسائل مربوط به فسخ نکاح و انحلال نکاح نیز از همین طریق امکان پذیر است.

در توضیح این مفهوم حقوقی که دادگاه خانواده چیست؟ باید اشاره داشته باشیم که دادگاه خانواده همچنین وظیفه رسیدگی به مسائل مربوط به حقوق مالی و غیر مالی زن در طلاق را نیز بر عهده دارد. از جمله اینکه زوجه برای مطالبه مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله، حضانت فرزندان و مواردی از این جنس نیز باید از طریق این مرجع اقدامات لازم را انجام دهد. در طلاق توافقی، طلاق بائن، طلاق رجعی، طلاق از طرف مرد و طلاق از طرف زن این دادگاه خانواده است که گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند.

ابلاغیه دادگاه خانواده چیست؟

اکنون لازم است به توضیح این مسئله حقوقی بپردازیم که ابلاغیه دادگاه خانواده چیست؟ ابلاغیه دادگاه خانواده، سندی رسمی است که توسط مقامات قضایی دادگاه خانواده صادر می‌شود و حاوی اطلاعاتی در مورد یک پرونده حقوقی در این دادگاه است. این سند به منظور اطلاع رسانی به اشخاص ذینفع در یک پرونده حقوقی صادر می‌شود و ممکن است شامل اطلاعات مختلفی از جمله نام و مشخصات طرفین پرونده، موضوع پرونده، وقت رسیدگی، یا تصمیمات دادگاه باشد.

ابلاغیه دادگاه خانواده می‌تواند به صورت حضوری، پستی، یا الکترونیک انجام شود. در صورت ابلاغ حضوری، ابلاغ کننده باید مشخصات اشخاص ذینفع را در دفتر دادگاه ثبت کند و ابلاغیه را به صورت حضوری به آنها تحویل دهد. در صورت ابلاغ پستی، ابلاغ کننده باید ابلاغیه را به نشانی پستی اشخاص ذینفع ارسال کند. در صورت ابلاغ الکترونیک، ابلاغ کننده باید ابلاغیه را از طریق سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی (ثنا) به اشخاص ذینفع ارسال کند.

اشخاص ذی نفع در یک پرونده حقوقی موظف هستند ابلاغیه دادگاه خانواده را دریافت کنند. در صورت عدم دریافت ابلاغیه، اشخاص ذی نفع می ‌توانند به دادگاه مراجعه کنند و درخواست ابلاغ مجدد کنند. در نظر داشته باشید که اگر دعوایی در یکی از دادگاه های خانواده علیه شما اقامه شده باشد، این دادگاه اقدام به صدور ابلاغیه خواهد کرد. این دعاوی ممکن است در موضوعاتی مانند طلاق، مهریه، نفقه، اجرت المثل، تقسیم ارث، انحصار وراثت، حضانت فرزندان و مواردی از این جنس اقامه شده باشند.

ابلاغیه دادگاه خانواده دارای آثار حقوقی مختلفی است. برای مثال، اگر شخصی ابلاغیه دادگاه خانواده را دریافت نکند، ممکن است حکم دادگاه علیه او صادر شود و او از حق دفاع محروم شود. همچنین، عدم دریافت ابلاغیه دادگاه خانواده ممکن است باعث شود که شخص ذینفع به تعهدات خود در پرونده حقوقی عمل نکند و در نتیجه، مشمول جریمه یا خسارت شود. در قانون حمایت خانواده مصوب 1391، به ابلاغیه دادگاه خانواده به عنوان ابلاغ اشاره شده است. ماده 47 این قانون مقرر می‌دارد:

کلیه اوراق قضایی از قبیل دادخواست، شکوائیه، اظهارنامه، اخطاریه، احضاریه، قرارها، احکام و لوایح، باید به صورت صحیح و دقیق ابلاغ شود. از سوی دیگر گاهی لازم است خواهان یا خوانده اسنادی حقوقی را تنظیم نموده و در اختیار قاضی پرونده قرار دهد. در این صورت است که فرد می بایست تبحر و مهارت لازم برای این کار را در اختیار داشته باشد. برای مثال برای تنظیم لوایح دفاعیه که در واکنش به ادعاهای طرف مقابل تنظیم می شود بهتر است از یک وکیل مجرب و خبره کمک بگیرید.

نحوه ابلاغ ابلاغیه دادگاه خانواده

سوال پیش می آید که ابلاغیه دادگاه چیست؟ ماده 48 قانون ذکر شده در بالا، نحوه ابلاغ ابلاغیه دادگاه خانواده را مشخص کرده است. مطابق این ماده، ابلاغ ابلاغیه دادگاه خانواده می‌تواند به صورت حضوری، پستی یا الکترونیکی انجام شود. لازم به ذکر است که در گذشته ابلاغیه دادگاه تنها از طریق روش های قدیمی و کاغذ و برگه قابل دریافت بود؛ اما امروزه روش های جدید به کمک امورات حقوقی آمده و ابلاغیه از روش های جدیدتری نیز قابل دریافت است. در ادامه، به بررسی انواع ابلاغیه دادگاه خانواده می‌پردازیم:

ابلاغیه حضوری: ابلاغیه حضوری، رایج‌ترین نوع ابلاغیه دادگاه خانواده است. در این نوع ابلاغیه، ابلاغ کننده باید به نشانی اشخاص ذینفع مراجعه کند و ابلاغیه را به صورت حضوری به آنها تحویل دهد. ابلاغ کننده باید مشخصات اشخاص ذینفع را در دفتر دادگاه ثبت کند.

ابلاغیه پستی: ابلاغیه پستی، در صورتی که ابلاغ حضوری امکان پذیر نباشد، انجام می‌شود. در این نوع ابلاغیه، ابلاغ کننده باید ابلاغیه را به نشانی پستی اشخاص ذینفع ارسال کند. ابلاغیه پستی باید به صورت سفارشی با رسید تحویل داده شود.

ابلاغیه الکترونیکی: ابلاغیه الکترونیکی، جدیدترین نوع ابلاغیه دادگاه خانواده است. در این نوع ابلاغیه، ابلاغ کننده باید ابلاغیه را از طریق سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی (ثنا) به اشخاص ذینفع ارسال کند. اشخاص ذینفع باید در سامانه ثنا ثبت نام کنند تا امکان دریافت ابلاغیه الکترونیکی برای آنها فراهم شود.

در صورت عدم دریافت ابلاغیه دادگاه خانواده، اشخاص ذی نفع می‌توانند به دادگاه مراجعه کنند و درخواست ابلاغ مجدد کنند. برای این کار، اشخاص ذی نفع باید به دفتر دادگاه مراجعه کنند و فرم درخواست ابلاغ مجدد را تکمیل کنند. دادگاه پس از بررسی درخواست، در صورت احراز ضرورت، ابلاغ مجدد را انجام خواهد داد. لازم به ذکر است که ابلاغیه دادگاه خانواده سندی مهم و حقوقی است که باید توسط اشخاص ذینفع با دقت مطالعه شود. عدم دریافت ابلاغیه دادگاه خانواده ممکن است عواقب حقوقی مختلفی برای اشخاص ذینفع داشته باشد.

لزوم مراجعه به وکیل برای رسیدگی به پرونده در دادگاه خانواده

دادگاه خانواده در واقع یکی از مهم ترین مراجع قضایی در نظام حقوقی کشور به شمار می رود که طرح دعوی در آن و رسیدگی به پرونده با پیچیدگی های بالایی همراه است. اگر دعوایی در این مرجع قضایی علیه شما اقامه شده باشد و یا اینکه مایل به طرح دعوی در این نهاد باشید، لازم است به طور قطع از یک وکیل مجرب و خبره کمک گرفته و اقدامات خود را پیش از وقوع با او هماهنگ کنید. این مسئله به شما کمک خواهد کرد تا از بروز خسارات احتمالی در امان بوده و دچار عواقب ناگوار نشوید.

وکیل با روند رسیدگی به پرونده در دادگاه های کشور آشنایی کامل دارد و می تواند در صورت نیاز به آرای صادر شده نیز اعتراض کرده تا به این شکل حقوق از دست رفته شما را تامین نماید؛ اما لازم است از بین انبوه وکلایی که در این زمینه مشغول به ارائه فعالیت های حقوقی هستند، با تحقیقات جامع و با در نظر گرفتن توانمنتدی و مهارت های آنان، در نهایت شاخص ترین و معتبرترین وکیل برای رسیدگی به دعاوی مطرح شده را پیدا کنید تا به این شکل شانس کسب پیروزی برای شما افزایش پیدا کند.

کلام آخر

از اینکه تا اینجای مطلب با صبر و حوصله در کنار ما بودید و به مطالعه مقاله پرداختید، از شما تشکر می کنیم. در این مقاله تلاش ما بر این بود تا اطلاعات جامعی را در خصوص دادگاه خانواده به شما ارائه دهیم. در ابتدا تعریف دقیقی از این مرجع قضایی ارائه دادیم و پس از آن نیز صلاحیت های این دادگاه را به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار دادیم. پس از آن به سراغ ابلاغیه دادگاه رفتیم و مهم ترین روش های ابلاغ را نیز تشریح نمودیم. اکنون از شما می خواهیم که اگر نظری درباره مطالب بیان شده دارید آن را در قسمت دیدگاه با مخاطبان سایت برترین وکیل به اشتراک بگذارید.