تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث ⚖️【سال1403】

زمانی که شخصی فوت می کند از خود ملک و اموالی را به جای می گذارد. در واقع فرزندان و وراث وی پس از این مالک اموال به جای مانده از متوفی هستند. در واقع ملک مورد نظر به تمامی وراث تعلق دارد، اما بسیار دیده شده است که یکی از وراث به تنهایی بر ملک ورثه ای تصرف عدوانی کرده و آن را متصرف می شود. در چنین شرایطی است که فرد اجازه انحصار وراثت اموال را نمی دهد و نسبت به تقسیم ارث نیز اقدام نمی کند. در خصوص تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث ممکن است سوالات و ابهامات زیادی برای مابقی وراث پدیدار شود. از این رو، در این مقاله سعی داریم شما را با احکام مربوط به این موضوع حقوقی آشنا کنیم. دعوت می کنیم تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید.

منظور از ملک ورثه ای چیست؟

باید اشاره داشته باشیم که دارایی به جای مانده از متوفی به صورت مشترک متعلق به تمامی وراث است. منظور از اموال به جای مانده از متوفی تمامی املاک و مستقلات، پول های نقد به جای مانده، طلب ها و بدهی هایی است که در زمان حیات زمان سر رسید آن فرا نرسیده است. باید دقت داشته باشید که در گام نخست وراث متوفی باید در جهت پرداخت بدهی های او اقدام کنند و در نهایت به اموال به جای مانده از متوفی متصرف شوند و مالک قطعی آن به شمار آیند.

باید اشاره داشته باشیم که بر اساس قوانین اسلامی لازم است اموال به جای مانده از هر شخصی با قواعد و اصول خاصی در بین بازماندگان او تقسیم گردد. ملک ورثه ای در واقع ملکی است که از متوفی به جای می ماند و بر اساس آن چیزی که از قانون به دست می آید، تمامی وراث به صورت مشترک مالک آن هستند. در خصوص تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث باید اشاره داشته باشیم که پیش از هر گونه تصرف در اموال به جای مانده از متوفی لازم است مراحل انحصار وراثت تکمیل شود.

تا پیش از تقسیم دقیق و بر اساس اصول اسلامی ورثه، هیچ یک از وراث نمی تواند به صورت عدوانی در ملک مورد نظر تصرف پیدا کند. تمامی باز ماندگان از ملک ورثه ای حق دارند و هر گاه تنها یکی از وراث در آن تصرف کند به معنی پایمال کردن حقوق بقیه وراث می باشد. در واقع قانون به صراحت در خصوص تصرف عدوانی در ملک ورثه ای سخن به میان آورده است و آن را در مواردی نیز جرم تلقی کرده است. در ادامه مقاله به بررسی دقیق این موضوع خواهیم پرداخت.

مشاوره حقوقی با بهترین وکیل ملکی در تهران را از دست ندهید!

تصرف عدوانی یکی از وراث در ملک ورثه ای

در خصوص تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث اعلام کردیم که چنین تصرفی از نوع عدوانی آن به شمار می آید و قانون در این خصوص به تشریح کامل پرداخته است. ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص تصرف عدوانی تشریح می کند که در اینگونه دعاوی، متصرف سابق به محاکم قضایی مراجعه کرده و مدعی می شود که فردی بدون رضایت و اخذ مجوزهای قانونی اموال او را تصرف کرده است. البته تصرف عدوانی در خصوص اموال غیر منقول مانند ملک مورد پیگیری است.

در واقع در تصرف عدوانی در ملک ورثه ای، بازماندگان متوفی به عنوان خواهان از دادگاه درخواست می کنند که مانع از تصرف عدوانی یکی از وراث به ملک مورد نظر شده و دسترسی مجدد آن ها را به ملک ورثه ای ممکن سازد. البته باید دقت داشته باشید که تصرف یکی از وراث بر ملک ورثه ای می بایست بدون رضایت سایر بازماندگان صورت گرفته باشد و یا اینکه مجوز قانونی برای این کار در اختیار نداشته باشد. چرا که در غیر این صورت این شکایت قابل پیگیری نیست.

تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث ممکن است به شیوه های مختلفی انجام شود. ممکن است یکی از وراث بدون کسب اجازه از قانون یا سایر وراث، اقدام به ساختن مسکن در ملک به جای مانده از متوفی نماید و یا اینکه آن را از طریق اجازه در اختیار شخص دیگری قرار دهد. در چنین شرایطی تصرف عدوانی یکی از وراث قطعی شده و بقیه می توانند با مراجعه به محاکم قضایی مقدمات پیگیری پرونده را به انجام رسانده و خواستار دسترسی مجدد خود بر ملک مورد نظر شوند.

تصرف عدوانی حتی اگر از سوی یکی از وراث انجام شود، به هر حال نزد قانون جرم محسوب می شود و در صورتی که عدوانی بودن آن برای دادگاه به اثبات برسد، علاوه بر رفع تصرف از سوی یکی از وراث، دادگاه به مجازات فرد نیز حکم خواهد داد. علاوه بر دعاوی مربوط به تصرف عدوانی، وراث می توانند دعوای خلع ید را نیز علیه فرد متصرف اقامه کنند. در این صورت نیز دادگاه به بررسی شواهد پرداخته و اقدامات لازم برای بازگرداندن ملک مورد نظر را به انجام می رساند.

شرایط اثبات تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث

در خصوص تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث باید اشاره داشته باشیم که اثبات این ادعا در دادگاه مستلزم در اختیار داشتن شرایطی است که در ادامه به بررسی کامل آن ها خواهیم پرداخت. در ابتدا باید اشاره داشته باشیم که تصرف عدوانی را تنها در خصوص اموال غیر منقول به مانند ملک، آپارتمان، زمین و… می توان اقامه کرد و در غیر این صورت درخواست رد خواهد شد. چرا که تصرف بر اموال منقول به مانند خودرو به نوعی سرقت یا جرم هایی دیگر در نظر گرفته می شود.

• در واقع خواهان دعاوی تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث که به نوعی شاکی پرونده نیز به شمار می آید می بایست برای دادگاه به اثبات برساند که پیش از این ملک در تصرف تمامی وراث بوده است.
• یکی دیگر از شرایط تصرف عدوانی ملک ورثه ای این است که خوانده که در واقع یکی از وراث است که ملک مورد نظر را تصرف کرده باید پس از متصرف بر آن مال سیطره پیدا کرده باشد.
• یکی دیگر از شرایط اقامه دعوای تصرف عدوانی در ملک ورثه ای این است که تصرف یکی از وراث می بایست با عدم رضایت سایر وراث صورت گرفته باشد. همچنین در صورتی که این تصرف بنا بر مجوز قانون باشد، دیگر امکان طرح چنین دعوایی وجود نخواهد داشت.

دقت داشته باشید که وراث تنها در صورتی می توانند علیه تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث شکایت تنظیم کنند که در ابتدا تمامی مراحل قانونی مربوط به انحصار وراثت را طی نموده باشند. چرا که در این حالت لازم است گواهی انحصار وراثت در اختیار قاضی پرونده قرار بگیرد. در صورت عدم در اختیار داشتن گواهی انحصار وراثت لازم است به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و از این نهاد درخواست شود که دعاوی مربوط به انحصار وراثت را اقامه نماید.

انواع تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث

در بالا اشاره داشتیم که قانون تصرف عدوانی حتی اگر توسط یکی از وراث صورت گرفته باشد را جرم تلقی می کند. باید اشاره داشته باشیم که به طور کلی تصرف عدوانی را می توان به دو دسته تصرف عدوانی حقوقی و تصرف عدوانی کیفری دسته بندی کرد. در صورتی می توان در این مسیر اقدامات لازم را به درستی به انجام رساند که با تعریف دقیقی از این دو آشنا شده و نحوه اقامه هر یک از آن ها را بدانیم. در ادامه شما را با این دو نوع تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث آشنا می کنیم.

تصرف عدوانی حقوقی بر ملک ورثه ای: تصرف عدوانی حقوقی بر ملک به جای مانده از متوفی را می توان در دادگاه های عمومی پیگیری کرد. در صورتی که وراث به دنبال اقامه تصرف عدوانی حقوقی علیه ورثه متصرف باشند تنها به رفع تصرف از سوی وی راضی ستند و به دنبال تعیین مجازات توسط دادگاه برای او نیستند. دادگاه عمومی برای ورود به دعوای تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از فرزندان وجود شرایط زیر را مورد بررسی قرار می دهد:

• ملکی که در آن تصرف صورت گرفته است می بایست از جمله اموال غیر منقول به جای مانده از متوفی باشد.
• تصرف عدوانی ملک ورثه ای می بایست با زور و اجبار صورت گرفته باشد و بقیه وراث از این امر ناراضی باشند.
• ورثه می بایست پیش از این بر ملک مورد نظر تصرف داشته باشند.
• فردی که بر ملک ورثه ای متصرف شده است می بایست پیش از این سابقه تصرف بر ملک مورد نظر را نداشته باشد.

تصرف عدوانی کیفری بر ملک ورثه ای: در صورتی که قصد اقامه دعوای تصرف عدوانی کیفری علیه یکی از وراث را داشته باشید لازم است این کار را از طریق دادگاه های کیفری به انجام برسانید. در این روش نیز لازم است شروط بالا برای دادگاه به اثبات برسد. در این نوع از شکایت، دادگاه علاوه بر رفع تصرف ملک ورثه ای به مجازات فرد متصرف نیز رای خواهد داد و او را به جزای نقدی یا حبس محکوم می کند.

حکم دادگاه درباره تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث

دقت داشته باشید که در تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث، فرد متصرف عدوانی در واقع به نوعی خودش نیز جزو مالکان ملک مورد نظر به شمار می آید. پس از اینکه فرد فوت می کند، اموال او به صورت قهری در بین بازماندگانش تقسیم می شود و در واقع تمامی وراث به صورت مشترک مالک ملک به جای مانده از متوفی هستند. مالکیت قهری به انتقال مالکیت خود به خود اشاره دارد که معمولا پس از فوت فردی اتفاق می افتد و پس از آن مالک اموال به جای مانده از او، وراث خواهند بود.

دقت داشته باشید که تصرف باز ماندگان پس از انحصار وراثت در شورای حل اختلاف به صورت مشاغ می باشد. در این شرایط لازم است کلیه اموال به جای مانده از فرد فوت شده طبق قوانین شرعی تقسیم گردد. این درست است که هر یک از وراث به صورت مشاع از ملک حق دارند، اما نمی توانند به صورت مجزا خود را مالک ملک مورد نظر بدانند و پیش از تقسیم کردن ملک ورثه ای، تصرف خود را بر بخشی یا تمام آن اعمال کنند. چرا که چنین اقدامی خلاف قانون می باشد.

شرایطی را تصور کنید که در آن یکی از وراث بدون کسب مجوز از قانون یا سایر بازماندگان، اقام به استفاده از ملک مورد نظر می کند. برای مثال در آن ساختمانی بنا می کند، در آن کشت و زرع می نماید و یا مواردی از این جنس را به انجام می رساند. در این شرایط قانون به مابقی وراث این حق را می دهد تا علیه او طرح دعوی نمایند. در صورت تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث امکان دعوای کیفری علیه او وجود ندارد. چرا که متصرف عدوانی خودش به نوعی مالک ملک محسوب می شود.

مواد قانونی درباره تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث

اشاره داشتیم که در صورت فوت شخص، تمامی وراث می توانند به صورت مشاع بر ملک مورد نظر مالکیت خود را اعمال نمایند. قانون آیین دادرسی مدنی در ماده 167 به صراحت اعلام می دارد در صورتی دو یا چند نفر مال غیر منقولی را به صورت مشترک در اختیار داشته باشند و بر آن تصرف اعمال کنند، چنانچه شخص یا اشخاصی مانع از تصرف آن ها بر ملک مورد نظر شوند، حسب مورد در حکم تصرف عدوانی، مزاحمت در حق یا ممانعت در حق برخورداری از اموال مورد نظر به شمار می آید.

چنین شرایطی شامل فصل هشتم قانون آیین دادرسی می شود. در صورتی که برای دادگاه به اثبات برسد که مزاحمت ملکی از نوع تصرف عدوانی بوده است دستور به رفع تصرف و مجازات متصرف عدوانی خواهد داد؛ اما در بالا اشاره داشتیم که امکان مجازات یکی از وراث به دلیل تصرف عدوانی بر ملک ورثه ای وجود ندارد. چرا که قانون در اصل خود شخص را به نوعی مالک مشاع ملک مورد نظر می داند. با این حال در صورت طرح دعوی توسط وراث، دسترسی مجدد آن ها به حقوق شان ممکن می شود.

ماده 163 قانون آیین دادرسی مدنی به شرایط طرح دعوای تصرف عدوانی می پردازد. برای این کار لازم است که تصرف فرد مورد نظر از نوع عدوانی بوده باشد. معنای این جمله چنین است که فرد لازم است بدون رضایت تمامی وراث بر ملک مورد نظر تصرف پیدا کرده باشد. همچنین در شرایط طرح دعوی تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از فرزندان متوفی ذکر شده است که فرد خوانده نباید پیش از این بر ملک مورد نظر تصرف داشته باشد.

مجازات تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث

قانون با تعیین مجازات برای تصرف عدوانی و به طور مخصوص برای تصرف ملک ورثه ای در نظر دارد تا برای این جرم نوعی از بازدارندگی را ایجاد کند؛ اما باید دقت داشته باشیم که مجازات تعیین شده برای جرم تصرف عدوانی خفیف به شمار آمده و درجه هفت محسوب می شود. با این حال، از آن جایی که هدف اصلی از طرح دعوی، رفع تصرف ملک مورد نظر است، چنین مجازاتی کافی به نظر می رسد.

در ابتدا باید اشاره داشته باشیم که دادگاه تنها در خصوص دعاوی حکم صادر می کند که خواهان بتواند شرایط اثتبات ادعای خود را به دادگاه ارائه دهد. در صورتی که دعوای مطرح شده از نوع کیفری آن باشد، همان طور که در بالا نیز به آن اشاره نمودیم، قاضی مربوطه علاوه بر رفع تصرف از ملک مورد نظر، مجازاتی را نیز برای متصرف عدوانی در نظر می گیرد. مجازات تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث در ماده 690 قانون مجازات اسلامی چنین شرح داده شده است:

• فرد متصرف می بایست ملک را به حالت قبلی آن برگرداند.
• دادگاه موقعیتی را فراهم می کند که رفع تصرف صورت گیرد.
• بسته به صلاحدید قاضی، می توان فرد مجرم را بین یک ماه تا یک سال به حبس محکوم نمود

لزوم مراجعه به وکیل برای پیگیری دعاوی تصرف عدوانی ملک ورثه ای

باید دقت داشته باشید که اثبات عدوانی بودن تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث معمولا با پیچیدگی هایی همراه است. از سوی دیگر افراد دخیل در چنین پرونده هایی دارای نسبت های خانوادگی با یکدیگر هستند و همین موضوع کار را سخت و دشوار می کند. در چنین شرایطی لازم است با دستی پر در محاکم قضایی حاضر شده و تمامی مستندات را به قضات مربوطه ارائه دهید؛ بنابراین لازم است پیش از هر گونه اقدام در این خصوص مشاوره حقوقی دریافت کرده یا یکی از بهترین وکیل تصرف عدوانی را به خدمت بگیرید.

وکیل مجرب و خبره در زمینه دعاوی مربوط به تصرف عدوانی به طور معمول از پیچ و خم های مسیر آگاهی دارد و می تواند در صورت لزوم بهترین راهکار برای رفع تصرف را به شما ارائه دهد. او سال های زیادی از عمر خود را صرف حضور در محاکم قضایی و رسیدگی به پرونده های مربوط به دعاوی ملکی کرده و در این راه به سابقه درخشانی دست یافته است. در واقع زمانی که از یک وکیل کمک می گیرید می توانید از این موضوع اطمینان حاصل کنید که تمام تلاش خود را برای رسیدن به اهداف تعیین شده انجام داده اید.

کلام آخر

از اینکه ما را تا انتهای مقاله همراهی نمودید از شما تشکر می کنیم. در ای مقاله در خصوص تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث اشاراتی را داشتیم. اشاره نمودیم که در صورت فوت فرد، باز ماندگان او به صورت مشاع از ملک به جای مانده حق دارند و هیچ کدام از وراث پیش از انحصار وراثت و تقسیم ارث حق تصرف در آن را ندارد. علاوه بر این حکم دادگاه در این خصوص را مورد بررسی قرار دادیم و علاوه بر تعیین مجازات تصرف عدوانی بر ملک ورثه ای، مواد قانونی آن را نیز مورد اشاره قرار دادیم. اکنون از شما درخواست می کنیم که نظرات و تجربیات خود در این خصوص را در قسمت دیدگاه با سایر مخاطبان سایت برترین وکیل به اشتراک بگذارید.