نکات حقوقی

قصاص چیست؟⚖️ شرایط اجرای قصاص در سال جدید

قصاص یکی از انواع مجازات در چارچوب قوانین مجازات اسلامی می باشد که به حکم قاضی دادگاه و با توجه به نوع جرمی که رخ داده است، مجازات مربوطه تعیین می گردد که یکی از آنها ممکن است مجازات قصاص باشد. قصاص حکمی است در دعاوی کیفری صادر می شود و به دو نوع قصاص نفس و قصاص عضو تقسیم می شود. قصاص عضو زمانی رخ می‌ دهد که جنایتی عمدی بر عضو وارد شده باشد و جنایت عمدی بر عضو یعنی هر آسیبی کمتر از قتل نظیر قطع عضو و دیگر صدمات. در ادامه مقاله قصد داریم توضیحات کاملی درباره قصاص چیست؟ در اختیارتان قرار دهیم. خواهشمندم تا پایان مقاله در برترین وکیل همراه ما باشید.

مهمترین شرایط اجرای حکم قصاص چیست؟

  • هرگاه فردی مرتکب قتل عمد شده باشد و شاکی داشته یا شاکی نداشته باشد، اما از قصاص گذشت کرده باشد و یا به هر دلیلی قصاص نشود، در شرایطی که اقدام مجرمانه موجب ایجاد اختلال در نظم عمومی و امنیت جامعه یا ایجاد ترس بین افراد جامعه شده باشد، دادگاه فرد مرتکب را مدت حبس سه تا ده سال محکوم می کند. در این مورد معاونت در قتل عمد موجب حبس یک تا پنج سال خواهد بود.
  • هرگاه زن مسلمانی به صورت عمدی کشته شود، حق قصاص ثابت است. اما اگر قاتل مرد مسلمان باشد، ولی دم باید قبل از قصاص نصف دیه کامل را به او بپردازد و اگر قاتل مرد غیر مسلمانی باشد، باید بدون پرداخت هیچ چیزی قصاص شود. در قصاص مرد غیر مسلمان به علت قتل زن غیر مسلمان پرداخت مابه التفاوت دیه آن ها واجب و ضروری است.
  • اگر فردی دو یا چند نفر را به صورت عمدی به قتل رسانده باشد، اولیای دم هر یک از مقتولان این توانایی را دارند که به تنهایی و بدون گرفتن رضایت اولیای مقتولان دیگر و بدون پرداخت سهمی از دیه به آنان، اقدام به قصاص کنند.
  • اگر یک نفر دو یا چند نفر را به صورت عمد به قتل رسانده باشد و اولیای دم تمامی مقتولان خواهان قصاص باشند، قاتل بدون اینکه مجبور به پرداخت دیه باشد قصاص می گردد. اگر اولیای دم برخی از مقتولان خواهان قصاص باشند، اولیای دم مقتول یا مقتولان دیگر خواهان دیه باشند، در صورت موافقت قاتل به پرداخت دیه به آنان در برابر گذشت از قصاص ،دیه آنان از اموال قاتل پرداخت می گردد و بدون موافقت قاتل حق اخذ دیه از او و یا اموالش را ندارند.
  • اگر عمل مجرمانه قتل در یکی از ماه های حرام سال رجب، محرم، ذی الحجه، ذی القعده یا در مکه مکرمه رخ دهد یا قاتل در زمان یا مکان ذکر شده قصاص گردد و قصاص نیازمند پرداخت دیه از سوی ولی دم به قاتل باشد، فاضل دیه تغلیظ نمی شود.
  • هرگاه فردی شروع به قتل عمد کند، اما نتیجه بدون اراده او تحقق نیابد، به شش ماه تا سه سال حبس تعزیری محکوم می گردد.
مهمترین شرایط اجرای حکم قصاص چیست؟

چه تفاوتی میان قصاص و اعدام وجود دارد؟

  • اعدام باعث سلب حیات می شود اما قصاص علاوه بر سلب حیات، موجب قطع عضو شخص خاطی نیز می گردد.
  • قصاص با درخواست اولیا دم صورت می گیرد اما در خصوص اعدام از جانب مدعی العموم با اقامه دعوا صورت می گیرد.
  • نقطه نظر اصلی در خصوص قصاص، جرایم مستوجب قصاص است اما ممکن است در اعدام جرایم مستوجب تعزیر حد یا بازدارنده باشند اعم از اعدام در خصوص جرایم مواد مخدر که یک وکیل مواد مخدر می تواند راه حل های مفیدی را در این زمینه ارائه کند.
  • مجازات اعدام به صورت مجازات عمومی و کلی می باشد که می توان در بسیاری از مجازات ها نظیر قتل به آن حکم داد.
  • مجازات قصاص از سوی قاضی صادر می گردد، مجازات اعدام و صدور حکمش از سوی دادستان صادر می گردد.
  • مجازات قصاص قابل گذشت است و شاکی می تواند فرد خاطی را ببخشد، اما مجازات اعدام به علت اینکه از طرف شخص قانون گذار تعیین می شود، به عنوان جرم غیر قابل بخشش محسوب می گردد.
  • طریقه اجرای حکم قصاص با در نظر گرفتن نوع انجام جرمی که رخ داده، متفاوت است مانند اینکه شخصی با استفاده از چه نوع آلتی انگشت قطع کرده است اما اجرای حکم اعدام در خصوص تمامی مجرمان یکسان است و به یک طریق که همان دار زدن می باشد، انجام می گردد.
  • مجازات قصاص یک نوع مجازات حدی است و نوع و میزان آن از سوی شرع تعیین می‌گردد. یک وکیل قصاص مجرب و کاربلد می تواند در این زمینه بسیار راهگشا باشد و مشاوره های لازم را در اختیار موکل خود قرار دهد. مجازات اعدام یک نوع مجازات تعزیری است و یا اینکه بازدارنده است که با صلاح دید فرد قانونگذار برای تنبیه مجرم در نظر گرفته می شود.
چه تفاوتی میان قصاص و اعدام وجود دارد؟

مراحل اجرای قصاص

سوال مهمی که به ذهن آدمی خطور می کند این است که اصلی ترین مراحل اجرای حکم قصاص چیست؟ برای آنکه مجازات قصاص به مرحله اجرا برسد، نیاز است شرایط خاصی لحاظ گردد که یک وکیل جنایی می تواند این شرایط را به شرح موارد زیر بیان کند و عبارت است از:

درخواست اولیا دم یا ورثه مقتول: زمانی که جنایت رخ داده بر نفس باشد که همان قتل است، این ورثه مقتول یا ولی دم او است که باید درخواست اجرای قصاص علیه مجرم را ارائه کند، در غیر این صورت قصاص اجرا نخواهد شد. البته می بایست توجه شود که زن و شوهر جزو اولیای دم مقتول محسوب نمی شوند و به هیچ عنوان نمی توانند تقاضای قصاص قاتل را بدهند. همچنین اگر شرایطی رخ دهد که تنها ورثه مقتول یک جنین باشد در شرایطی که زنده متولد شود به عنوان اولیای دم محسوب می شود.

اذن و اجازه مقام معظم رهبری: مانند دیگر مجازات ها، قصاص یکی از مجازات هایی می باشد که اجرای آن در دست دولت است. چرا که برای اجرای آن باید یک سری اصول خاص رعایت شود و عدم رعایت این اصول ممکن است موجب ضایع شدن حقوق افراد گردد. در نتیجه برای آنکه مجازات قصاص بر علیه کسی اجرا شود، نیاز است که اجازه رهبر یا نماینده او اخذ گردد.

اذن اولیای دم: با توجه به موارد ذکر شده دریافتیم که حکم قصاص بر علیه مجرم انجام می شود و نیاز است اولیای دم آن را درخواست کنند که باید گفت اجرای حکم قصاص نیز نیازمند به اذن و اجازه ولی دم است و تا اجازه او نباشد نمی توان قصاص کرد.

در غیر این صورت اگر فردی بدون اذن و اجازه اولیای دم مجرم را قصاص کند، خود او نیز قصاص می شود به این دلیل که مجرم فقط نسبت به اولیای دم مهدور الدم محسوب می گردد. به این معنی که اگر ولی دم قاتل را بکشد، قصاص نمی شود و ممکن است صرفاً محکوم به مجازات تعزیری گردد.

در شرح مفهوم مهدور الدم اینگونه می‌ توان گفت که مهدور از کلمه هدر گرفته شده و به معنای باطل بودن است. در نتیجه مهدور الدم به فردی گفته می شود که خونش هدر رفته است و دیگر قانون از او حمایت نمی کند و اگر فردی او را بکشد قصاص نخواهد شد و نیازی به پرداخت دیه نیز نمی باشد.

 مراحل اجرای قصاص

مهمترین شرایط قصاص قاتل

  • تساوی در دین: اگر فرد قاتل مسلمان و مقتول کافر باشد، مجازات نمی شود. اما اگر فرد قاتل عادت به قتل رساندن کافران داشته باشد مجازات می شود. کافر در برابر کافر به قصاص محکوم می گردد.
  • فقدان رابطه پدر و پسری: بر اساس قانون مجازات اسلامی و طبق گفته های یک وکیل قتل، اگر پدر یا جد پدری فرزند و نوه خود را به قتل برسانند، قصاص نمی شوند و فقط به پرداخت دیه محکوم می گردند.
  • مهدور الدم نبودن مقتول: مهدور الدم به فردی گفته می شود که به علت انجام زنا یا لواط، ناسزا گفتن به معصومین، گمراه شدن از دین، محاربه و … خونش هدر رفته باشد. قتل چنین فردی قصاص ندارد.
  • تساوی در عقل: اگر قاتل مجنون باشد، قصاص نخواهد شد.

مهمترین موانع اجرای حکم قصاص

احکام و قوانین قصاص بسیار پیچیده و دشوار هستند و نیاز است در مسیر دفاع از موکل، تلاش های بسیاری شود و به موانع اجرای حکم قصاص توجه بسیار زیادی شود. یکی از مهمترین سوالاتی که ممکن است به ذهن برسد این است که مهمترین موانع اجرای حکم قصاص چیست؟ آیا می توان به طور موقت اجرای حکم را به تعویق انداخت؟ در جواب می توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از:

  • باردار بودن زن محکوم به قصاص: اگر شرایطی رخ دهد که زن باردار محکوم به قصاص گردد، اجرای حکم قصاص عضو به عقب می افتد. اعم از اینکه پس از ارتکاب جرم یا قبل از آن باردار شده باشد و یا اینکه به صورت مشروع یا نامشروع باشد، پس از وضع حمل نیز تا زمانی که حیات کودک به مادرش وابسته است، نمی‌ توان او را قصاص نمود.
  • فرار قاتل و عدم دسترسی به او: اگر قاتلی که محکوم به قصاص نفس است، فراری باشد و تا زمانی که به او دسترسی پیدا نشود با مانع مواجه می گردد.

شرایط گذشت از قصاص

منظور از شرایط گذشت از قصاص چیست؟ یک وکیل کیفری خوب که دارای تخصص و تجارب بسیاری است، اینگونه ادعا می کند که اولیای دم بدین شکل می توانند گذشت کنند که تمامی آن ها برای بخشیدن فرد متهم موافق باشند و رضایت قلبی خود را به صورت مشخص اعلام کنند. در نتیجه گاها دیده شده است که اولیای دم هنوز به سن بلوغ نرسیده باشند و این بدین شکل است که نمی توانند به صورت قانونی اعلام نظر و تصمیم گیری کنند.

در این شرایط دو راه برای گذشت اولیای دم وجود دارد، حالت اول اینکه این انتخاب به ولی فرد صغیر می تواند به رعایت مصلحت او اقدام به انتخاب یکی از سه راه مصاله، گذشت یا قصاص کند. حالت دوم این است که تصمیم گیری در این باره به بعد از سن بلوغ شخص موکول شود تا در این‌ باره بهتر تصمیم گیری کند.

در نتیجه برای گذشت اولیای دم باید تمامی آنها به اتفاق نظر رسیده باشند و بدون رضایت یکی از آنها نیز گذشت صورت نمی گیرد. البته اولیای دم می توانند صلح کنند و به روشی مانند گرفتن دیگه قانع شده و قصاص نخواهند.

مهلت گذشت اولیای دم محدود به برهه زمانی خاصی نمی باشد، آنها می توانند در هر زمانی که از شروع رسیدگی و کشف جنایت تا زمان اجرای حکم و هر زمانی که بین شان توافق انجام شود، گذشت کنند. این گذشت از قصاص هم می تواند به شکل رایگان باشد و یا اینکه در مقابل دریافت مال یا مبلغی از قربانی باشد که همان دیه نام می گیرد.

شرایط گذشت از قصاص

کلام آخر

با تشکر از تمامی شما عزیزان که تا پایان مقاله همراه ما بودید. در مقاله قصاص چیست؟ شما را با شرایط و مقررات پیچیده ای که در خصوص قصاص وجود دارد، آشنا کردیم. خواهشمندم نظرات و پیشنهادات خود را با در میان بگذارید.

5/5 - (1 امتیاز)

مینا

مینا میرحسینی طراح و پشتیبان سایت با 2 سال سابقه فعالیت در حوزه محتوا نویسی و بازنویسی متون حقوقی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

3 × 2 =

دکمه بازگشت به بالا