آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است؟ ⚖️ + مراحل اعتراض

بسیاری از افرادی که پرونده آن‌ها به دیوان عالی ارسال شده است با این سؤال رو به رو هستند که آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است یا خیر؟ در این مطلب سعی داریم پاسخ دقیقی به این سؤال بدهیم. همچنین تلاش ما بر این است که شرایط و مراحل اعتراض به رای دیوان عالی کشور را به طور دقیق برای شما تشریح کنیم. پس در ادامه مقاله با ما در مجله حقوقی برترین وکیل همراه باشید تا پاسخ تمامی سؤال‌هایتان را دریابید.

وظایف دیوان عالی کشور

دیوان عالی کشور طبق اصل 161 قانون اساسی شکل گرفته است. در واقع دیوان عالی کشور بلند مرتبه‌ترین مرجع قضایی کشور است که بر سایر مراجع قضایی نظارت کامل دارد. نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم قضایی، ایجاد وحدت رویه قضایی و همچنین انجام مسئولیت‌هایی که قانون و ضوابطی که رئیس قوه قضاییه تعیین می‌کند از مهم‌ترین اهداف دیوان عالی کشور هستند.

دیوان عالی کشور از سه شعبه حقوقی، کیفری و تشخیص تشکیل شده است که هر کدام از آن‌ها وظایف خاص خود را دارند. در شعب کیفری و حقوقی دیوان عالی کشور دو قاضی عالی رتبه قرار دارد که یکی از آن‌ها به عنوان رئیس و دیگری مستشار است. در شعب تشخیص نیز پنج قاضی خبره حضور دارد.

در واقع پرونده‌های قضایی در دادگاه‌های بدوی بررسی می‌شوند و اگر اعتراضی به حکم صادره باشد، پرونده به دادگاه تجدید نظر ارسال می‌شود. در صورتی که هر کدام از طرفین دعوا اعتراضی به حکم صادر شده از طرف دادگاه داشته باشند، پرونده به دیوان عالی کشور محول خواهد شد. البته برخی از پرونده‌ها قابلیت حضور در دیوان عالی کشور را دارند. این روند دارای شرایط خاصی است. دیوان عالی کشور با بررسی‌های گوناگون، رای خود در خصوص رد یا تأیید حکم دادگاه را اعلام می‌کند. در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است یا خیر!

طبق اصل 161 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دیوان عالی کشور دارای وظایف زیر است:

• نظارت دقیق بر حسن اجرای قوانین
• رسیدگی به تخلفات رئیس جمهور بر اساس وظایفی که برای او در قانون ذکر شده است.
• رسیدگی به اعتراض ارای دادگاه کیفری یک و دادگاه نظامی یک و دادگاه انقلاب و احکام دادگاه‌های عمومی حقوقی
• در صورتی که دادگاه‌های کیفری و حقوقی، در موضوعی مشخص رای های متفاوتی را صادر کنند، دیوان عالی کشور ورود پیدا می‌کند و رای واحدی را صادر می‌کند تا دادگاه ها با تبعیت از آن، وحدت رویه را حفظ کنند.

فراموش نکنیم که پرونده‌های ارسال شده به دیوان عالی کشور از پیچیدگی‌های بسیاری برخوردار هستند. خبره‌ترین قضات در دیوان عالی کشور حضور دارند و روند رسیدگی به پرونده با دقت بالایی انجام می‎شود. از این رو لازم است برای رسیدن به نتایج مطلوب در این مرجع از بهترین وکیل دیوان عالی کشور کمک بگیرید.

آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است؟

رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور با عنوان فرجام خواهی انجام می‌شود. در واقع دیوان عالی کشور احکام صادره از سوی دادگاه بدوی و دادگاه تجدید نظر را از نظر مطابقت با قانون و شرع بررسی می‌کند. به زبان ساده‌تر باید اشاره کرد که دیوان عالی کشور فقط شرعی و قانونی بودن حکم صادره در دادگاه را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و اساساً به دنبال رسیدگی به محتوای دعوا بین طرفین نیست.

برای پاسخ به این سؤال که آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است، باید گفت که رسیدگی به پرونده در دیوان عالی بدون حضور طرفین انجام شده و در پایان حکمی صادر نمی‌شود که قابل اعتراض یا تجدید نظر باشد.

در واقع چنین می‌توان گفت که دیوان عالی کشور تنها آرای صادره از دادگاه بدوی یا دادگاه تجدید نظر را ارزیابی می‌کند و با محتوا و چگونگی دستیابی به این حکم کاری ندارد. در صورتی که حکم صادره از دادگاه مطابق با قانون و شرع باشد، حکم دادگاه تأیید و اجرا می‌شود.

در این صورت دیوان عالی کشور پرونده را به دادگاهی که حکم را صادر کرده است، اعاده می‌کند؛ اما در صورتی که رای صادره از دادگاه بدوی و تجدید نظر به هر نحوی مخالف قانون و شرع باشد یا اینکه در روند صدور حکم به ادله و دفاعیات طرفین به خوبی توجه نشده باشد، دیوان عالی کشور رای صادره را نقض می‌کند. البته اگر تشریفات قانونی رعایت نشود و همین عدم رعایت تشریفات در روند شکل گیری حکم مؤثر باشد نیز حکم صادره از سوی دیوان باطل اعلام می‌شود.

به عنوان پاسخی کوتاه به این سؤال که آیا رای دیوان عالی کشور قابل است یا خیر، باید گفت که اگر دیوان عالی کشور رای دادگاه قبلی را تأیید کرده باشد و یا اگر حکم صادره را نقض کرده اما آن را به دادگاه ارجاع ندهد، به هیچ عنوان امکان اعتراض وجود ندارد؛ اما در صورتی که حکم در دیوان عالی کشور نقض شده باشد و برای رسیدگی مجدد به شعبه دیگر دادگاه هم عرض ارجاع شده باشد، امکان اعتراض به آن وجود دارد.

برای اطلاعات بیشتر درباره پرونده‌هایی که به دیوان عالی کشور می‌رسند لطفا این مطلب را مطالعه کنید!

دیوان عالی کشور در چه مواردی احکام صادره را نقض می‌کند؟

اگر محکوم عملی انجام داده باشد که بر طبق همان عمل محکوم شده باشد و بعدها مشخص شود که آن عمل جرم نبوده یا اینکه به لحاظ عفو عمومی و یا سایر جهات قانونی متهم قابل تعقیب نباشد، رای صادره نقض بلا ارجاع می‌شود. در این حالت است که حکم صادره کلاً نقض می‌شود و برای رسیدگی مجدد به دادگاه هم رده یا هیئت دیوان عالی کشور ارجاع داده نمی‌شود.

در صورتی که حکم صادره از نوع قرار باشد و به علت تحقیقات ناقص ابطال شده باشد، دیوان عالی کشور پرونده را برای ارزیابی مجدد به دادگاه صادر کننده حکم باز می‌گرداند. در صورتی که رای به دلیل عدم صلاحیت ذاتی دادگاه صادر کننده حکم باطل شود، پرونده به مرجعی که خود دیوان عالی کشور، صالح بودن آن را مشخص می‌کند، ارسال می‌شود و مرجع مورد نظر نیز موظف به رسیدگی به پرونده است و نمی‌تواند بر خلاف دستور دیوان به رسیدگی از آن سر باز زند.

در صورتی که عدم رعایت قانون در حکم صادره برای دیوان عالی کشور محرز شود، دیوان آن رای را نیز نقض می‌کند. سپس دیوان عالی کشور پرونده را به دادگاه هم عرض ارجاع می‌دهد. در واقع اگر حکم از دادگاه بدوی صادر شده باشد، آن را به شعبه دیگری از دادگاه بدوی می‌سپارد و اگر حکم از دادگاه تجدید نظر صادر شده باشد، رسیدگی به پرونده را به شعبه دیگری از دادگاه تجدید نظر خواهد سپرد. رای صادره از شعبه دیگر دادگاه مانند مراحل قبل قابل اعتراض و فرجام خواهی است.

در چه شرایطی می‌توان به رای دیوان عالی کشور اعتراض کرد؟

در صورتی که دیوان عالی کشور حکم صادره از دادگاه را نقض کند، دو امکان وجود دارد. در این حالت دیوان عالی کشور یا پرونده را به همان دادگاه قبلی ارجاع می‌دهد تا نقص در تحقیقات جبران شود و یا اینکه دیوان عالی کشور پرونده را به شعبه دیگر دادگاه هم عرض ارجاع می‌دهد تا رسیدگی کلی و ماهوی در اصل دعوا صورت گیرد.

بنابراین اولین شرط برای اعتراض به رای دیوان عالی کشور این است که حکم صادره از سوی دادگاه توسط دیوان نقض شده و پرونده برای رسیدگی به شعبه هم عرض یا دادگاه قبلی ارجاع شود تا رسیدگی ماهوی یا رفع نقص تحقیقات در آن صورت پذیرد. حال بسته به اینکه پرونده از دیوان عالی کشور به دادگاه بدوی یا دادگاه تجدید نظر ارجاع شده باشد، طرفین می‌توانند درخواست تجدید نظر یا فرجام خواهی داشته باشند.

تا اینجا پاسخ این سؤال را که آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است را به خوبی دریافتیم و اکنون به دنبال مهلت در نظر گرفته شده برای اعتراض به رای هستیم. دو طرف دعوا می‌توانند ضمن رعایت تشریفات و انجام مراحل قانونی مجدداً به رای صادره از دادگاه بدوی یا تجدید نظر (بسته به اینکه دیوان عالی کشور پرونده را به کدام یک ارجاع داده باشد)، اعتراض کنند. مهلت زمان اعتراض به رای دیوان عالی کشور برای افراد مقیم ایران 20 روز است. این مهلت برای افراد مقیم خارج از کشور دو ماه در نظر گرفته شده است. طرفین می‌توانند در مدت مذکور برای تجدید نظر یا فرجام خواهی اقدام کنند.

مراحل اعتراض به رای دیوان عالی کشور

پس از اینکه دیوان عالی کشور پرونده را نقض و به دادگاه قبلی ارجاع داد، دادگاه بدوی یا تجدید نظر موظف به رسیدگی به پرونده هستند. پس از اعلام رای مجدد، طرفین دعوا می‌توانند به رای صادره مجدداً اعتراض کنند. در واقع ارائه دادخواست فرجام خواهی اولین مرحله از فرآیند اعتراض به رایی است که از سوی شعبه هم عرض دادگاه مورد نظر صادر می‌شود.

برای نوشتن دادخواست فرجام خواهی لازم است به موارد زیر اشاره شود:

• نام و نام خانوادگی، آدرس محل سکونت و مشخصات دقیق فرجام خواه (فردی که به رای صادره اعتراض دارد)
• مشخصات کامل وکیل (در صورتی که دادخواست فرجام خواهی از طرف وکیل ارسال شده باشد)
• نام و نام خانوادگی، آدرس محل سکونت و مشخصات دقیق فرجام خوانده (فردی که در طرف مقابل دعوا قرار دارد)
• حکم یا قراری که از آن درخواست فرجام شده است.
• نام و مشخصات دادگاهی که حکم از آن صادر شده است.
• باید به تاریخ ابلاغ رای که قصد فرجام خواهی از آن را دارید در دادخواست ذکر شود.
• دلایلی که بر اساس آن ملزم به فرجام خواهی شده‌اید را باید به طور کامل تشریح کنید.

باید دقت داشته باشید که اگر دادخواست فرجام خواهی در مهلت مقرر (حدود 20 روز برای افراد داخل ایران و دو ماه برای افراد مقیم خارج از کشور) به دادگاه جدید ارسال نشود یا اینکه دادخواست دارای نواقصی باشد، این دادخواست توسط دادگاه جدیدی که حکم را صادر کرده و فرجام خواهی به آن ارسال شده، رد می‌شود.

در چه شرایطی نمی‌توان به رای دیوان عالی کشور اعتراض کرد؟

شاید برای شما سؤال باشد که اگر دیوان عالی حکمی را تأیید کند، آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است؟ همان‌طور که اشاره کردیم دیوان عالی کشور پرونده را به صورت شکلی بررسی کرده و تنها مطابقت حکم با قانون و شرع را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین اگر در مسیر رسیدگی به پرونده به ادله و دفاعیات طرفین توجه نشده باشد، آن را نقض می‌کند.

دقت داشته باشید که دیوان عالی کشور به صورت مجزا هیچ حکمی صادر نمی‌کند و فقط حکم صادره از دادگاه بدوی یا تجدید نظر را ابرام یا نقض می‌کند. از این رو، چون دیوان عالی کشور رایی صادر نمی‌کند پس امکان اعتراض به آن وجود ندارد. حال اگر حکم دادگاه توسط این مرجع تأیید شود که جای هیچ گونه اعتراضی باقی نمی‌ماند.

اگر دیوان عالی حکم صادره از دادگاه را نقض بلا ارجاع کند، آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است؟ در صورتی که برای دیوان عالی کشور محرز شود که حکم دادگاه در تضاد با قانون و شرع است و فرد محکوم به هیچ عنوان مجرم نیست، دیوان عالی کشور پرونده را کان لم یکن اعلام می‌کند و بدیهی است که در این شرایط نیز امکان اعتراض وجود ندارد.

کلام آخر

در این مطلب سعی کردیم شما را با وظایف دیوان عالی کشور آشنا کنیم. سپس به این سؤال پاسخ دادیم که آیا رای دیوان عالی کشور قابل اعتراض است یا خیر؟ در ادامه مطلب نیز به بررسی شرایط و مراحل لازم برای اعتراض به رای دیوان عالی کشور پرداختیم. اکنون پاسخ بسیاری از سؤال‌های خود را دریافت کرده‌اید ولی هیچ چیز جای تجربه را نمی گیرد. از این رو، از تمامی دوستانی که در این زمینه تجربه دارند، دعوت می کنیم تا نظر خود درباره این موضوع را با سایر مخاطبان سایت برترین وکیل به اشتراک بگذارند.