عده طلاق چیست؟ ⚖️⚡️ بررسی انواع آن در قانون و احکام شرعی

تمامی زوجین زندگی خود را با عشق و علاقه شروع می کنند اما گاهی ناهمواری های مسیر، زندگی مشترک را به سمت طلاق سوق می دهند. طبق قانون و شرع لازم است زن پس از طلاق مدتی را به عنوان عده پشت سر گذاشته و در این مدت با مرد دیگری ازدواج نکند. در این مقاله سعی داریم به این سوال پاسخ دهیم که عده طلاق چیست؟ همچنین در تلاش هستیم در این مقاله اطلاعات جامعی در خصوص شرایط عده طلاق و نیز مدت زمان آن به میان آوریم. با در نظر گرفتن این نکات حقوقی است که می توانید تصمیمات مطلوب تری را برای آینده خود گرفته و قدم به این مسیر بگذارید. از شما دعوت می کنیم که تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

برای مشاوره با بهترین وکیل طلاق در تهران کلیک کنید!

عده طلاق چیست؟

همواره یکی از موضوعاتی که در زمان جاری شدن صیغه طلاق مطرح می شود، نگه داشتن عده از سوی زن می باشد. باید دقت داشته باشیم که عده مورد تاکید اسلام بوده است و می شود گفت که تمامی ادیان و مذاهب به نوعی پس از طلاق و یا فوت همسر برای زن عده تعیین کرده اند؛ بنابراین قانون با استناد به شرع در تلاش است تا پس از طلاق زن را ملزم به نگه داشتن عده کند. در شرایطی که همسر فوت کند، زوجین طلاق بگیرند و یا نکاح فسخ شود لازم است زن مدت زمانی از ازدواج مجدد خودداری کند.

در واقع قانون موقعیتی را فراهم کرده است که زن پس از طلاق یا فوت همسر خود نمی تواند به عقد دیگری در آید. به مدت زمانی که لازم است در آن زن پس از طلاق و یا فوت همسر خود از ازدواج مجدد خودداری نماید، عده گفته می شود. لازم است در این مدت همسر عده نگه دارد تا اگر طلاق از نوع رجوعی بود، شوهر بتواند مجددا به ایشان مراجعه نماید. در صورتی که طلاق از نوع غیر رجوعی باشد، لازم است عده طلاق نگه داشته شود تا احترام زندگی مشترک حفظ شود.

در واقع لازم است زن پس از طلاق برای مشخص شدن وضعیت بارداری عده طلاق خود را نگه دارد. ممکن است زن برای طلاق موفق به گواهی پزشکی عدم بارداری شده باشد، با این حال باز هم لازم است زن مدتی از ازدواج پرهیز کرده و مدت زمان قانونی را پشت سر بگذارد. در مدت عده مشخص می شود که آیا زن باردار بوده است یا خیر تا اگر جنینی وجود داشته باشد، در سلامت رشد و نمو کند. همچنین اگر نگه داشتن عده به دلیل فوت همسر باشد لازم است در این زمان به احترام زندگی مشترک ازدواج مجدد صورت نگیرد.

قانون در خصوص عده طلاق چه می گوید؟

قانون مدنی به مسئله عده طلاق اشاره داشته است. در واقع بر طبق ماده 1150 قانون مدنی عده مدت زمانی می باشد که زن پس از فوت همسر، فسخ شدن نکاح و یا طلاق ملزم است در آن همسر دیگری را برای خود اختیار نکند. در واقع دلایلی برای نگه داشتن عده توسط زن در قوانین ذکر شده است. در واقع مدت زمان عده برای این تعیین شده است تا اگر طلاق از نوع رجوعی بوده، زن و شوهر بتوانند مجددا به یکدیگر رجوع پیدا کنند و زندگی خود را مجددا ادامه دهند.

همچنین ممکن است در ایام نزدیک به طلاق رابطه ای بین زن و مرد شکل گرفته باشد که در آن احتمال بارداری زن وجود داشته باشد. در صورتی که زن در مدت عده از اختیار کردن همسر جدید خودداری نماید، تکلیف پدر فرزند متولد شده مشخص می شود. به طور کلی قانون انواع مختلفی از عده را مشخص کرده است. عده طلاق، عده فسخ نکاح، عده فوت شوهر، عده عقد موقت، عده مفقود الاثر شدن شوهر از جمله مهم ترین انواع عده به شمار می آیند.

شرایط عده طلاق و مدت زمان آن

اکنون که با مفهوم عده آشنا شدیم وقت آن فرا رسیده است تا به این سوال پاسخ دهیم که زن می بایست چه مدت را به عنوان عده طلاق از ازدواج مجدد خودداری کند؟ در پاسخ به این سوال باید اشاره داشته باشیم که بسته به شرایط و نوع عده ممکن است این زمان متفاوت باشد. از این رو، در ادامه تلاش داریم نکاتی را در این خصوص ذکر نماییم تا مسئله به کلی روشن شود:

• در صورتی که طلاق از نوع رجعی آن باشد، مدت زمان عده برابر با سه طهر می باشد. طهر به معنای عادت ماهانه شدن زن و پاک گردیدن پس از آن است؛ بنابراین پس از اینکه زن سه بار عادت ماهانه شد و پس از آن پاک گردید، عده طلاق او به پایان می رسد و پس از آن می تواند مجددا ازدواج کند.
• مدت زمان عده در طلاق رجعی در ماده 1151 قانون مدنی کشور به طور کامل ذکر شده است. این مدت زمان تعیین شده از سوی قانون مربوط به زنی است که باردار نباشد. در زمانی که زن در ایام حیض قرار نداشته باشد، بر مبنای آن چیزی که قانون مقرر کرده است، میزان عده آن سه ماه و 10 روز می باشد. در این مدت، چنانچه مرد به همسر خود رجوع پیدا کند، دیگر نیازی به خواندن مجدد صیغه عقد نیست و می توانند بدون مانع با یکدیگر رابطه داشته باشند.
• در صورتی که زن متوجه شود که پس از طلاق باردار می باشد، مدت زمان عده او تا زمانی است که وضع حمل نماید و فرزند خود را به دنیا آورد. در واقع تا تولد کودک او نمی تواند همسر دیگری را اختیار نماید.
• در صورتی که طلاق خلعی باشد یعنی اگر طلاق به صورت توافی و یا از طرف زن به انجام رسیده باشد، مدت زمانی که لازم است زن عده نگه دارد، سه طهر و یا سه ماه و ده روز می باشد. در شرایطی که مشخص شود پس از طلاق زن باردار بوده است، مدت زمان عده او تا زایمان ادامه خواهد داشت. در واقع با تولد فرزند مدت زمان عده زن به پایان می رسد.

عده وفات به چه صورت است؟

باید اشاره داشته باشیم که نگه داشتن عده تنها مخصوص طلاق نمی باشد. جدای از نگه داشتن عده طلاق، زن طبق ماده 1154 قانون مدنی ملزم شده است تا مدتی پس از فوت همسر خود از ازدواج مجدد خودداری کند. در واقع قانون در نظر دارد تا اگر زن از همسر خود که اکنون فوت کرده است باردار شده، تکلیف والد فرزند او مشخص شود و سپس برای ازدواج با شخص دیگری اقدام نماید. می توان گفت که عده وفات ربطی به دائمی یا موقت بودن ازدواج ندارد.

در صورتی که زن با مردی از نوع دائمی یا موقت عقد کرده باشد، در شرایطی که شوهر به هر دلیلی فوت نماید، زن موظف است به مدت 4 ماه و 10 روز برای ازدواج مجدد اقدام نکند. این مدت علاوه بر اینکه تکلیف بارداری زن را مشخص می کند، نوعی احترام گذاشتن زن به زندگی مشترک قبلی خود نیز می باشد. در صورتی که مشخص شود زن از شوهر خود پیش از طلاق باردار شده است، مدت زمان عده او تا موقعی است که زایمان کند و فرزند خود را به دنیا بیاورد.

اگر تا زمان وضع حمل و زایمان زن کمتر از 4 ماه و 10 روز باقی مانده باشد، باید زن همان میزان چهار ماه و ده روز به عنوان عده وفات شوهر خود ملاک قرار دهد. در خصوص عده وفات باید به این نکته توجه داشته باشید که یائسه بودن زن و یا عدم برقراری رابطه جنسی میان زن و شوهر هیچ گونه تاثیری در عده ندارد و زن تحت هر شرایطی ملزم است چهار ماه و 10 روز پس از فوت همسر خود از ازدواج مجدد اجتناب کند.

عده در عقد موقت و فسخ نکاح چه شرایطی دارد؟

در صورتی که عقد مرد و زن از نوع موقت باشد و یا در شرایطی که نکاح به هر دلیلی فسخ شده باشد، لازم است زن دو طهر را به عنوان عده طلاق نگه دارد و در این مدت همسر دیگری را برای خود اختیار نکند. در صورتی که زن در این مدت عادت ماهیانه نشود لازم است مدت زمان 45 روز کامل را به عنوان نکاح خود در نظر بگیرد. در صورتی که مشخص شود زن پیش از فسخ نکاح و یا جدایی در عقد موقت باردار بوده است، مدت زمان عده او تا زمان زایمان و تولد فرزند می باشد.

عده مفقود الاثر شدن مرد

در صورتی که مرد مفقود الاثر شده باشد، عسر و حرج زن در دادگاه به اثبات می رسد و او می تواند طبق قانون برای گرفتن طلاق اقدام نماید. در این شرایط است که زن می تواند به صورت غیابی طلاق بگیرد. در این شرایط نیز لازم است زن پس از جاری شدن صیغه طلاق، به مدت چهار ماه و ده روز از ازدواج مجدد خودداری کرده و این زمان را به عنوان عده طلاق نگه دارد. باید دقت داشته باشید که مفقود الاثر شدن مرد یکی از دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف زن به شمار می آید.

در واقع در هنگام نکاح شرایطی در عقدنامه ذکر شده است که مرد مختار می باشد آن ها را به امضا برساند. یکی از این شروط مفقود الاثر شدن مرد است. در صورتی که مرد به یکباره ناپدید شود و به مدت چهار سال کسی از او خبری نداشته باشد، زن می تواند برای گرفتن طلاق به دادگاه رجوع کند. در این شرایط است که دادگاه سه بار برای یافتن مرد آگهی چاپ می کند و در صورتی که مرد پیدا نشود، به زن اجازه می دهد به شرط نگه داشتن عده به مدت چهار ماه و ده روز از همسر خود طلاق بگیرد.

عده طلاق بائن و شرایط آن

به طور کلی، انواع طلاق را می‌توان به دو دسته طلاق رجعی و طلاق بائن تقسیم کرد. در توضیح تفاوت بین طلاق رجعی و بائن، ضروری است این نکته را ذکر نمایی که در طلاق رجعی، بعد از انجام فرآیند طلاق تا پایان دورهٔ عده (که در آن زن حق ازدواج مجدد ندارد)، شوهر بدون نیاز به انجام مجدد مراسم ازدواج، مجاز به بازگشت به همسر می ‌باشد. در مقابل، در طلاق بائن، در طول دوره عده، هر چند زن حق ازدواج مجدد را ندارد، اما همچنان شوهر نیز مجاز به بازگشت به همسر خود نیست.

یکی از مواردی که در دوره عده طلاق بائن مورد بررسی قرار می ‌گیرد، مسئلهٔ ارث است. در صورتی که یکی از مرد یا زن در طول دوره عده طلاق رجعی فوت کند، همسر بازمانده از او ارث می ‌برد، اما این قاعده در طلاق بائن، بر اساس ماده 943 قانون مدنی، به کار نمی‌آید؛ به عبارت دیگر، در دوره عده طلاق بائن، زن و مرد قادر به به ارث بردن از یکدیگر نیستند.

یکی دیگر از شرایط مورد ارزیابی در دوره طلاق بائن، نفقه است. در دوره عده رجعی، زن تنها در صورتی که از وظایف خود عاری نشده باشد، مستحق دریافت نفقه از شوهر می‌ شود. با این حال، در طلاق بائن، مگر در مواردی نظیر بارداری همسر، پرداخت نفقه برای شوهر اجباری نیست و به عبارت دیگر، شوهر می‌ تواند از پرداخت نفقه معاف باشد.

مفهوم عده مربوط به طلاق بائن به مدتی پس از انجام طلاق بائن اشاره دارد، در این دوره زن حق ازدواج مجدد را ندارد، اما همزمان شوهر نیز مجاز به بازگشت به همسر خود نمی ‌باشد. مدت دورهٔ عده مربوط به طلاق بائن معمولاً سه طهر (مدتی معادل سه دوره عادت ماهیانه دیدن زن و سپس پاک شدن) و در برخی موارد، سه ماه است. در این دوره، حق دریافت نفقه توسط همسر و حق به ارث بردن در صورت فوت یکی از زوجین برای دیگری وجود ندارد.

زنان چه زنانی نیاز نیست عده طلاق نگه دارند؟

تا کنون با میزان عده در انواع طلاق و شرایط مختلف آشنا شدیم و اکنون لازم است اطلاعات جامعی در خصوص زنانی به دست آوریم که نیازی به نگه داشتن عده ندارند. در واقع برخی از زنان لازم نیست عده نگه دارند و می توانند پس از طلاق اقدام به ازدواج مجدد کنند که به شرح زیر می باشند:

• زنان یائسه به این معنا که برخی از زنان دیگر عادت ماهیانه نمی شوند و امکان بارداری و بچه دار شدن در آن ها وجود ندارد.
• زنان باکره یعنی آن دسته از زنانی که با همسر خود رابطه جنسی کامل نداشته اند. در واقع این زنان نیاز نیست عده نگه دارند.
• زنانی که فاقد رحم هستند نیز نیاز نیست مدت زمانی را به عنوان عده از ازدواج مجدد خودداری نمایند.

لزوم مراجعه به وکیل برای طلاق و تعیین عده

دقت داشته باشید که تنها با داشتن دانش حقوقی و تجربیات کافی است که می توان در محاکم قضایی به موفقیت دست یافت و از بروز خسارت های ناشی از شکست جلوگیری به عمل آورد. از این رو می توان با مراجعه به یک وکیل متخصص و خبره، راه را برای رسیدن به اهداف تعیین شده هموار نمود. دعاوی طلاق را می توان یکی از پیچیده ترین دعاوی مطرح شده در محاکم قضایی به شمار آورد. در واقع برای رسیدگی به پرونده های مربوط به طلاق لازم است تخصص و تحصیلات لازم در این خصوص داشته باشید.

اگر قصد جدایی از همسر خود را دارید، لازم است با حقوق قانونی خود آشنایی کامل داشته باشید تا به این شکل بتوانید منافع خود را در دادگاه مطالبه نمایید. مشاوره حقوقی با بهترین وکیل طلاق می تواند شما را مواد قانونی آشنا کرده و اجازه ندهد که منافع شما توسط دیگری پایمال شود. وکیل با پیچ و خم های مسیر آشنا است و می تواند بهترین راهکار برای موفقیت را پیشنهاد دهد. هرگز نباید تصور کنید که چون از نظر قانونی حق با شما است پس دیگر نیازی به وکیل ندارید. چون همین سهل انگاری ها شما را به سمت شکست سوق می دهد.

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم هر آن چیزی که لازم است در خصوص عده طلاق بدانید را در اختیار شما قرار دهیم. بیان کردیم که نگه داشتن عده در واقع به زن کمک می کند تا از شرایط قبلی خود خارج شده و در صورت اطمینان یافتن از عدم بارداری خود را برای زندگی جدید مهیا کند. در ابتدا به تعریف دقیقی از اصطلاح حقوقی عده طلاق چیست؟ پرداختیم و سپس بررسی کردیم که قانون در خصوص عده چه موادی دارد. در ادامه نیز عده طلاق رجعی و خلعی را ارزیابی نمودیم. همچنین تلاش کردیم تا شرایط عده و مدت زمان آن را در فسخ نکاح و عقد موقت نیز مورد بررسی قرار دهیم. اکنون که به پایان مقاله رسیده ایم از شما درخواست می کنیم که اگر نظر یا تجربه ای در این خصوص دارید، آن را با سایر مخاطبان سایت برترین وکیل به اشتراک بگذارید.