تقسیم ترکه چیست؟ ⚖️ + شرایط و مراحل 【قانون جدید】 ⚡️

تقسیم ترکه در واقع یک مفهوم حقوقی در ایران به شمار می رود که در آن اموال منقول و غیرمنقول شخص متوفی بین وارثان قانونی وی تقسیم بندی می شود. این نوع از تقسیم بندی بر اساس قوانین اسلامی و احکام الهی صورت می پذیرد. می دانیم که در قانون، هر فرد دارای سهم مشخصی از ارث می باشد که می تواند به آن دست پیدا کند. در واقع بر اساس تقسیم بندی های صورت گرفته هر یک از وراث قانونی فرد می توانند به سهم الارث قانونی خود دست پیدا کند. ما در این مقاله از سایت برترین وکیل سعی داریم درباره این مفهوم حقوقی توضیحات جامعی را به شما ارائه دهیم.

برای مشاوره حقوقی با بهترین وکیل خانواده در تهران کلیک کنید!

تقسیم ترکه چیست؟

تقسیم ترکه در واقع به معنای تقسیم بندی اموال به جای مانده از متوفی بین وراث قانونی وی با سهم الارث مشخص شده در قانون می باشد. در واقع هر گاه شخصی فوت می کند، اموالی از وی بر جای می ماند که با نظر احکام اسلامی و قوانین مصوب در کشور می بایست بین وراث قانونی فرد با نسبت هایی مشخص تقسیم بندی شود که آن را در اصطلاح ترکه می نامند.

در واقع زمانی که ترکه با نسبت های مشترک بین وراث تقسیم می شود، سهم الارث هر یک از افراد به طور دقیق مشخص خواهد شد. در این صورت است که تعیین می گردد هر یک از وراث چه میزان از اموال متوفی را می تواند به تملک خود در آورد. پس از تقسیم شدن ماترک متوفی است که اموال از مالکیت اشتراکی و مشاعی به مالکیت انحصاری می رسند.

انواع تقسیم ترکه

در نظر داشته باشیم دادخواست تقسیم ترکه می بایست به صورت کتبی تنظیم شود. در این درخواست می بایست نام شخص متوفی و همچنین مشخصات دقیق درخواست کننده و یا وکیل انحصار وراثت به طور دقیق مشخص شود. از سوی دیگر لازم است در دادخواست های مربوطه سهام هر یک از وراث قانونی فرد به طور دقیق ذکر شود.

افراد ذینفع می توانند درخواست خود را به مراجع ذی صلاح ارائه کنند. در واقع اگر یکی از ورثه محجور و یا غایب باشد، لازم است برای وی قیم یا امین تعیین گردد تا پیگیر کارهای او باشد. در این صورت به درخواست های فرد در مراجع قانونی رسیدگی می شود تا تقسیم ماترک صورت گیرد.

در صورتی که هر یک از وراث قانونی فرد صغیر باشد و قیم او در طرف دعوی قرار بگیرد، دیگر نیازی به اقامه نمودن دعوای تعیین سرپرستی نیست. در دعاوی مربوط به تقسیم ارث لازم می باشد تا تمامی وراث قانونی فرد متوفی به طور همزمان درخواست ارائه کنند. در غیر این صورت است که عدم استماع تقسیم ترکه صورت می پذیرد.

مراحل تقسیم ترکه

حالا که با تقسیم ترکه آشنا شدیم، لازم است تا مراحل مختلف آن را نیز مورد بررسی قرار دهیم. این مراحل به شرح زیر می باشد:

تعیین وراث: در ابتدا لازم است تا در دادگاه، وارثین قانونی فرد متوفی به تعداد و همچنین نوع وراثت آن ها تشخیص داده شود. در واقع افرادی که بر اساس قانون می توانند از ماترک متوفی بهره مند شوند، مشخص می گردند. همسر، فرزندان، پدر، مادر و بقیه اعضای نسبی و سببی یک خانواده می توانند جزو وراث قانونی فرد به شمار آیند.

تخمین ارزش دارایی های متوفی: در این مرحله لازم است تا ارزش قانونی اموال و ماترک فرد متوفی به طور دقیق تخمین زده شود تا فرآیند مربوطه در خصوص آن ادامه پیدا کند. در واقع نیاز است تا ارزش تمامی اموال منقول و غیر منقول فرد به طور کامل مشخص شود. این اموال می تواند شامل زمین، آپارتمان، خودروی شخصی، سهام بانکی، وجه نقد و… باشد.

تقسیم سهم: بر اساس مواد قانونی مختلف لازم است تا سهم هر یک از وراث از اموال و دارایی های متوفی مشخص شود. قوانین و مقرراتی که در این حوزه به تصویب رسیده است، به تبع از احکام اسلامی مشخص می کند که هر یک از وراث چه میزان از سهم الارث را در تملک حود خواهند داشت.

تقسیم ترکه: پس از اینکه سهم الارث هر یک از وراث به طور دقیق با در نظر گرفتن قوانین و مقررات مشخص شد، لازم است تا تقسیم دارایی به طور دقیق صورت پذیرد. این تقسیم می تواند بسته به تشخیص دادگاه ذی صلاح به صورت نقدی یا غیر نقدی صورت گیرد. در برخی از موارد عین اموال به دستور قانون بین ورثه تقسیم بندی می شود.

ثبت تقسیم صورت گرفته در زمینه ترکه: پس از اینکه ترکه به طور قانونی تقسیم شد، نیاز است تا مدارک لازم برای درخواست تقسیم ترکه تهیه شده و در اختیار مراجع ذی صلاح قرار گیرد تا مراحل قانونی آن نیز به طور کامل انجام شود. ثبت قانونی تقسیم بندی صورت گرفته می تواند در دفاتر ثبت اسناد و املاک صورت گیرد.

شرایط طرح دعوای تقسیم ترکه

برای اقامه نمودن دعاوی مربوطه لازم است تا وراث به دفاتر خدمات الکترونیکی قوه قضائیه مراجعه کرده و دادخواست تقسیم ترکه اموال بدون سند یا اموال دارای سند را تنظیم نموده و به ثبت برسانند تا محاکم قضایی با تنظیم دادخواست بتوانند تشخیص دهند که رسیدگی به این پرونده در صلاحیت کدام یک از دادگاه ها یا مراجع قانونی ذی صلاح می باشد.

دادخواست در واقع فرمی است که در دفاتر خدمات الکترونیکی قوه قضائیه وجود دارد. در فرم دادخواست می توانید مشخصات دقیق خواهان و خوانده دعوای مطرح شده را وارد نمایید. از سوی دیگر لازم است به طور دقیق خواسته دعوی را در فرم مربوطه وارد نمایید. به شما توصیه می کنیم که برای تنظیم دادخواست حتما از وکلای حرفه ای کمک بگیرید.

در فرم دادخواست لازم است اسامی و مشخصات کامل تمامی وراث قانونی به عنوان طرفین دعوای مطرح شده ذکر شود. علاوه بر این، لازم است تا مشخصات متوفی و همچنین آدرس آخرین محل اقامت و سکونت متوفی ذکر شود. در نظر داشته باشید که تمامی مدارک و مستندات مورد نیاز نیز باید به فرم دادخواست پیوست شوند.

قانون جدید تقسیم ترکه

می توان بر اساس قانون جدید تقسیم ترکه به موارد زیر اشاره داشت:

در صورتی که بخش قابل توجهی از ماترک متوفی شامل اموال متعددی مانند خودرو، زمین، وجه نقد، سهام و… باشد، دیگر نیازی نیست که به صورت اجباری تمامی اموال تقسیم شوند. ورثه در چنین شرایطی می توانند بقیه اموالی که از ترکه باقی مانده است را تقسیم نمایند.

در واقع می توانیم به این موضوع اشاره داشته باشیم که بر اساس قانون جدیدی که در این حوزه به تصویب رسیده است، تقسیم بخشی از اموال باعث تقسیم اجباری مابقی اموال نخواهد شد و وراث قانونی فرد متوفی بسته به تشخیص خود می توانند این اموال را دست نخورده باقی بگذارند.

در صورتی که ماترک به جای مانده از فرد متوفی به صورت سرقفلی باشد، مالک عین مستاجره نیز در دعوای تقسیم نمودن اموال در گروه خواندگان خواهد بود.

در صورتی که مشخص شود ماترک شخص متوفی قابلیت لازم برای تقسیم را در اختیار ندارد، دادگاه این صلاحیت را نخواهد داشت که به طور کامل دعوای مطرح شده را رد نماید. در چنین شرایطی اگر احساس شد ماترک قابل تقسیم بندی نیست، باید دستور به فروش آن بدهد.

پیش از تقسیم اموال، دادگاه این وظیفه را دارد تا وصیت متوفی را مورد مطالعه قرار داده و به بندهای قانونی آن عمل نماید.

اگر شخص متوفی دیونی بر گردن دارد، می بایست در ابتدا می بایست این دیون از ماترک متوفی پرداخت شود. یکی از مهم ترین دیونی که می تواند بر گردن متوفی باشد، مهریه است که می بایست از سوی دادگاه نسبت به آن تعیین و تکلیف صورت گیرد.

در صورتی که به وصیت نامه عمل شد و دیون فرد متوفی نیز به طور کامل پرداخت شد، لازم است در خصوص مابقی اموال فرد تصمیم گیری های دقیق صورت پذیرد.

تقسیم ماترک، پیش از پرداخت و تسویه دیون نافذ می باشد؛ اما طلبکاران همچنان می توانند به وراث مراجعه کرده و سهم آن ها را در نظر گرفته و دیون خود را از ماترک متوفی مطالبه نمایند.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای تقسیم ماترک

تمامی حقوق و مطالبات و همچنین اموال منقول و غیرمنقول جزو مهم ترین بخش از اموال فرد متوفی به شمار می روند که هر یک از وراث می توانند برای تقسیم بندی آن ها درخواست ارائه دهند. مرجع صالح برای تقسیم ماترک در واقع همان دادگاه می باشد. در واقع تا زمانی که تقسیم صورت نگرفته باشد، می بایست به دادگاه آخرین محل سکونت متوفی مراجعه نمود.

اگر آخرین محل سکونت متوفی مشخص نباشد، لازم است تا درخواست های مربوطه را به دادگاهی ارجاع دهید که متوفی برای آخرین بار در آن در ایران سکونت داشته است. فرض کنید متوفی برای مدتی در ایران سکونت داشته و سپس به خارج از کشور سفر کرده و در آنجا فوت نموده است. در اینجا لازم است آخرین محل سکونت فرد در ایران برای تعیین دادگاه لحاظ شود.

چه افرادی حق درخواست تقسیم ماترک را دارند؟

در قسمت های قبل به این موضوع اشاره داشتیم که بر اساس تقسیم اموال، هر یک از وراث قانونی فرد می تواند سهم دقیق خود را از اموال به ارث رسیده از متوفی بداند و به آن دست پیدا کند. می دانیم که تقسیم کردن ماترک متوفی یک فرآیند حقوقی است و تنها عده ای مشخص می توانند برای آن درخواست ارائه کنند. برخی از این افراد دارای صلاحیت به شرح زیر است:

• موصی له
• امین جنین شخص غایب
• ولی وصی و قیوم ورثه محجور
• شخصی که سهم الارث بعضی از وراث از روش های قانونی به او منتقل شده است.
• وکیل هر یک از افراد بالا در صورتی که از آن ها وکالت داشته باشد.

تقسیم ترکه چه تفاوتی با مطالبه سهم الارث دارد؟

مطالبه سهم الارث جزو امور ترافعی به شمار می رود. در واقع مطالبه سهم الارث یک دعوای مالی است و به طرفیت فردی اقامه می گردد که مال مورد نظر در تصرف وی قرار دارد، اما همان طور که اشاره نمودیم تقسیم ترکه در صلاحیت شورا یا دادگاه در واقع یک نوع دعوای غیر ترافعی به شمار می رود که در آن می بایست تمامی وراث درخواست دهند.

به هر حال برای درک بیشتر در خصوص تقسیم نمودن ماترک و درخواست برای آن با مطالبه سهم الارث لازم است از وکلای حرفه ای و مجرب مشاوره حقوقی دریافت کرده و به کمک آن ها کارها را پیش ببرید. وکیل به شما کمک خواهد کرد تا پیگیر حقوق قانونی خود در دادگاه شده و اجازه ندهید که حق و حقوقی از شما در این زمینه ضایع شود.

نمونه دادخواست تقسیم ترکه

دلایل و مستندات

• رونوشت شناسنامه
• گواهی فوت متوفی
• گواهی انحصار وراثت
• عند اللزم ارجاع به کارشناسی

شرح دادخواست

ریاست محترم دادگاه عمومی و انقلاب شهرستان……(دادگاه اخرین محل اقامت متوفی)

با سلام و عرض ادب

احتراما به استحضار می رساند، مرحوم……. پدر اینجانب …………(خواهان) در تاریخ ….….……. فوت نموده است. ورثه آن مرحوم طبق گواهی انحصار وراثت پیوستی ……دختر، ……پسر می باشد. حال تعدادی از ورثه (خواندگان) با تصرف در اموال متوفی، حاضر به تقسیم و پرداخت سهم الارث سایر ورثه نیستند.

لذا با عنایت به مراتب فوق الذکر، با تقدیم این دادخواست با استناد به ماده 300 قانون امور حسبی از دادگاه محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر تقسیم ماترک متوفی با ارجاع امر به کارشناسی مورد استدعاست.

کلام آخر

همراهی شما مخاطبان عزیز باعث می شود تا ما در سایت برترین وکیل برای ادامه نقش آفرینی خود در مسائل حقوقی انگیزه بیشتری را داشته باشیم. ما در این مقاله تلاش کردیم تا اطلاعات شما را در زمینه تقسیم ترکه افزایش دهیم. همچنین نمونه ای برای دادخواست نیز به شما ارائه کردیم. اکنون از شما می خواهیم که نظرات خود را با ما و سایر افرادی که این مقاله را مطالعه می کنند به اشتراک بگذارید.