در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ ⚖️ 【سال1403】

مهریه را می توان از جمله حقوق اساسی زن در اسلام و قوانین کشور به شمار آورد. در فرهنگ و قانون ایران پرداخت مهریه مورد توجه قرار گرفته است؛ اما سوال مهمی که ممکن است برای زوجین در این زمینه به وجود بیاید این است که ایا همیشه و در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ در واقع ممکن است برخی از شرایط خاص در قانون پیش بینی شده باشد که زن در آن نتواند به حقوق قانونی خود در زمینه مهریه دست پیدا کند و باید این موضوع به دقت مورد بررسی قرار بگیرد. برای یافتن پاسخ این سوال بهتر است تا انتهای مطلب در سایت برترین وکیل در کنار ما باشید.

مهریه چیست؟

اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ لازم است در ابتدا توضیح مختصری درباره مفهوم قانونی مهریه بدهیم. یکی از ارکان اصلی عقد نکاح که در اسلام و قانون به آن تاکید ویژه ای شده است مهریه یا صداق می باشد. در واقع مهریه همان مالی است که مرد در هنگام نکاح به زن می بخشد و تضمینی برای آینده او است.

برای مشاوره حقوقی با بهترین وکیل خانواده در تهران کلیک کنید!

در واقع مهریه مالی است که مرد بر اساس آن به همسرش تعهد می دهد تا در هنگام زندگی مشترک یا پس از طلاق از نظر مالی امنیت کامل داشته باشد. در صورتی که زن مطالبه مهریه نماید مرد ملزم است حقوق وی را پرداخت کند. از سوی دیگر، در صورت اقدام برای طلاق و همچنین فوت شوهر این مال می تواند از سوی زن به طور کامل دریافت شود.

مهریه را می توان در دو دسته مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه تقسیم بندی کرد که هر یک از آن ها دارای قوانین و شرایط خاصی هستند که توضیح خواهیم داد. پیش از هر چیز لازم است اشاره داشته باشیم که نوع مهریه نیز به مانند مقدار آن به صورت توافقی تعیین خواهد شد و زن و مرد پیش از عقد نکاح ملزم به تعیین نوع و مقدار مهریه هستند.

در نظر بگیرید که در مهریه عندالاستطاعه مرد تنها زمانی ملزم به پرداخت مهریه می باشد که توانایی و استطاعت مالی وی در دادگاه به اثبات برسد. در واقع زن ملزم است توانمندی مالی مرد برای وصول مهریه را اثبات کند. ولی در مهریه عند المطالبه به محض اینکه زن مهریه اش را بخواهد مرد می بایست آن را چه در صورت توانمندی و چه در صورت عدم توانمندی مالی پرداخت نماید.

در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟

در ادامه سعی داریم به این موضوع اشاره داشته باشیم که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ بنابراین برای درک بیشتر و ارائه توضیحات کامل در این زمینه با ما همراه باشید.

طلاق خلع و مبارات

در صورتی که طلاق از نوع خلع و مبارات باشد، می توانیم به این نتیجه برسیم که این دو نوع از طلاق می تواند بر روی مهریه دریافتی از سوی زن اثر بگذارد. در نظر داشته باشید که طلاق خلع و مبارات در واقع نوعی از طلاق توافقی به شمار می روند که در آن ها معمولا مرد برای اینکه بتواند رضایت مندی مرد برای طلاق را جلب کند، از مهریه خود چشم پوشی می نماید.

در طلاق خلع میزان کراهت و نفرت زن از شوهر برای ادامه زندگی مشترک به اندازه ای است که او حاضر می شود در ازای اینکه مرد را راضی به طلاق کند، مالی را به او ببخشد. مال بخشیده شده از سوی زن در واقع می تواند همان مهریه، مالی بیشتر یا کمتر از آن باشد؛ بنابراین اگر در این نوع طلاق زن از مهریه خود چشم پوشی کند، دیگر مهریه به او تعلق نمیگیرد.

در ماده 1146 قانون مدنی اشاره شده است که طلاق خلع در واقع نوعی از طلاق توافقی به شمار می رود که زن به دلیل کراهت بیش از حد از شوهر حاضر می شود در ازای طلاق، مالی که معمولا مهریه است را به شوهر ببخشد. تفاوت طلاق مبارات با طلاق خلع در این است که کراهت ایجاد شده بین زن و مرد دو طرفه است و دو طرف مایل به ادامه زندگی مشترک نیستند.

در این نوع از طلاق، زوجین بر روی تمامی حقوق مانند مهریه، حضانت فرزندان و… به توافقات کامل می رسند. در این نوع از طلاق زن برای اینکه مرد را راضی به پایان رابطه زوجیت کند، مهریه خود یا مالی کمتر از آن را می بخشد؛ بنابراین می توانیم بگوییم که طلاق اگر از نوع طلاق خلع و مبارات باشد مهریه ای به زن تعلق نخواهد گرفت.

بخشیدن مهریه توسط زن

اگر بخواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که در چه صورت مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ لازم است بخشیدن مهر از سوی زن را نیز مورد ارزیابی قرار دهیم. در واقع اگر زن بدون زور و اجبار و با میل شخصی خود مهریه یا قسمتی از آن را به صورت کاملا رسمی به مرد ببخشد، دیگر نمی تواند درخواستی برای مطالبه آن داشته باشد.

به محض جاری شدن عقد نکاح زن مالک مهریه به شمار می رود و از نظر قانونی به او این حق داده می شود که هر زمان که اراده نمود به مراجع قانونی مراجعه کرده و مهریه خود را از مرد مطالبه نماید. مرد در چنین شرایطی به واسطه الزامات قانونی موظف می گردد تا مهریه تعیین شده برای زن را به طور کامل پرداخت نموده و در اختیار او قرار دهد.

زن این حق را دارد که مهریه خود را به صورت کامل یا جزئی بخشیده و دیگر ادعایی در خصصوص مطالبه آن نداشته باشد؛ اما بخشیدن مهریه از سوی زن می بایست با آداب و رسوم قانونی خاصی صورت بپذیرد… بخشیدن مهریه زمانی درست است که زن سنش قانونی شده باشد؛ یعنی اگر زن زیر 18 سال مهریه را ببخشد، درخواست وی مورد قبول نیست.

از سوی دیگر زن باید در زمانی که قصد بخشیدن مهریه یا قسمتی از آن را دارد از لحاظ عقلی در سلامت کامل به سر ببرد. بخشیدن مهریه به صورت شفاهی و کتبی دست نویس ممکن نیست. اگر زن می خواهد به صورت قانونی مهریه خود را ببخشد می بایست به دفاتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و مراحل قانونی آن را به طور کامل پشت سر بگذارد.

باطل بودن عقد نکاح

از دیگر مواردی که باعث می شود شاهد عدم تعلق مهریه به زن باشیم، باطل بودن عقد نکاح می باشد. موارد مختلفی وجود دارد که در صورت تحقق هر یک از آن ها شاهد باطل بودن عقد نکاح خواهیم بود. یکی از مهم ترین موارد باطل بودن عقد این است که زن در زمان نگه داشتن عده ازدواج قبلی خود مجددا اقدام به ازدواج با فرد جدیدی نماید که عقد در این صورت باطل است.

زن به هیچ عنوان حق این را ندارد که در زمان نگه داشتن عده مجددا ازدواج نماید. او باید صبر کند تا مدت زمان عده به پایان برسد و سپس برای ازدواج و عقد جدید اقدام نماید. در شرایطی که مشخص شود عقد باطل می باشد، زن تحت هیچ شرایطی نمی تواند به حقوق مالی خود در خصوص مهریه دست پیدا کرده و درخواست قانونی برای مطالبه آن داشته باشد.

اگر یکی از زوجین پیش از اینکه مهریه تعیین شود، فوت نماید، شرایط مختلفی ممکن است رخ دهد؛ بنابراین در پاسخ به این سوال که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ باید بگوییم که اگر فوت شوهر پیش از تعیین نکردن مهریه و نزدیکی کردن با زن باشد در این صورت است که زن دیگر نمی تواند درخواستی مبنی بر مطالبه مهریه داشته باشد؛ اما اگر مهریه تعیین نشده باشد، مرد فوت نماید و نزدیکی صورت گرفته باشد زن می تواند مهرالمثل دریافت کند.

در چه مواردی نصف مهریه به زن تعلق میگیرد؟

در قسمت های قبل به این موضوع اشاره کردیم که تقریبا در تمامی شرایط زن می تواند به مهریه خود دست پیدا کند، مگر در شرایطی که خود زن از مهریه اش چشم پوشی نماید یا اینکه عقد باطل اعلام شود. حتی بیان کردیم که مهریه زن خیانتکار نیز می بایست بی کم و کاست به او پرداخت شود؛ یعنی خیانت و مانند آن نیز نمی تواند عاملی برای عدم تعلق مهریه باشد.

حالا سعی داریم مواردی را مورد بررسی قرار دهیم که در آن زن تنها می تواند نیمی از مهریه خود را از مرد دریافت کند. برخی از مهم ترین این موارد عبارت است از:

طلاق قبل از نزدیکی: در صورتی که عقد نکاح بین زن و مرد جاری شود، اما نزدیکی بین زن و مرد صورت نگرفته باشد، مرد ملزم است نیمی از مهریه را به همسرش پرداخت نماید. در نظر داشته باشید که بیشتر طلاق هایی که در زمان عقد صورت می پذیرند جزو این دسته از دریافت مهریه محسوب می شوند.

در ماده 1092 قانون مدنی ایران این حکم به طور کامل توضیح داده شده است. این حکم می گوید که اگر طلاق زن پیش از صورت گرفتن نزدیکی با مرد باشد، باز هم زن می تواند نیمکی از حقوق مالی خود در زمینه مهریه را دریافت کند. این قانون سعی دارد تا حد زیادی از حقوق زنان دفاع کند.

بذل تمام مدت در عقد موقت: اگر عقد صورت گرفته بین زن و مرد از نوع عقد موقت باشد، در چنین شرایطی اگر نزدیکی بین زوجین رخ ندهد و مرد مابقی مدت نکاح موقت را به زن بذل کرده و ببخشد، تنها نیمی از مهریه تعیین شده به زن تعلق خواهد گرفت. این مسئله در قانون مدنی و در ماده 1092 مورد اشاره قرار گرفته است.

در عقد نکاح از نوع موقت مدت زمانی که لازم است زوجین در کنار یکدیگر زندگی کنند، از پیش تعیین شده است. پس اگر مرد تصمیم بگیرد پیش از نزدیکی مدت زمان باقی مانده را به زن ببخشد دیگر ملزم به پرداخت تمام مهریه نیست و تنها نیمی از آن به زن تعلق میگیرد.

فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی مرد (عنن): در بررسی این موضوع که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ باید بگویم که اگر زن پیش از نزدیکی با مرد متوجه این موضوع شود که مرد توانایی جنسی نداشته و عنن وی محرز است، در این صورت است که نکاح به طور کامل فسخ می شود و زن تنها میتواند نیمی از مهریه را دریافت کند

این مورد به طور کامل در ماده 1101 قانون مدنی ذکر شده است. عنن به حالتی گفته می شود که مرد بیماری جسمی یا روانی خاصی دارد و عملا نمی تواند رابطه جنسی برقرارر کند. البته ممکن است عنن دائمی و یا موقت باشد اگر عنن دائمی باشد زن می تواند با استناد به همین موضوع با مراجعه به دادگاه عقد را فسخ کرده و نصف مهریه را بگیرد.

اگر زن درخواست طلاق کند مهریه تعلق میگیرد؟

به طور کلی طلاق را می توان به سه دسته کلی طلاق از طرف مرد، طلاق از طرف زن و طلاق توافقی تقسیم کرد. در هر یک از انواع طلاق زن می تواند مهریه خود را دریافت کند و نوع طلاق هیچ گونه ارتباطی با مهریه زن نخواهد داشت.

بنابراین می توانیم بگوییم که اگر زن درخواست طلاق کند مهریه تعلق میگیرد و زن می تواند به حقوق مالی خود دست پیدا کند. البته برای این کار لازم است زن دلایل محکمه پسندی را به دادگاه ارائه نماید تا عسر و حرج وی به اثبات برسد.

در صورتی که عسر و حرج زن به اثبات برسد، با وجود عدم رضایت مرد باز هم زن می تواند طلاق بگیرد. از سوی دیگر، زن قادر است در این شرایط مهریه خود را نیز وصول کند. البته برای وصول مطالبات مهریه لازم است زن به یک وکیل مجرب مراجعه نماید.

کلام آخر

از همراهی شما مخاطبان عزیز با وب سایت برترین وکیل تشکر و قدردانی می کنیم و امیدواریم که مطالب این سایت برای شما مفید واقع شده باشد. در این مطلب بررسی کردیم که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ بیان کردیم که اگر عقد نکاح باطل اعلام شود یا اینکه خود زن حقوق مالی اش را ببخشد مهریه تعلق نمیگیرد. اگر سوالی در این خصوص دارید آن را با ما به اشتراک بگذارید.