اگر مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد ⚖️ تکلیف چیست؟

نفقه یکی از حقوق قانونی زن در زندگی مشترک به شمار می‌رود. علاوه بر این بر اساس قانون مرد موظف است که به فرزندان خود نیز نفقه پرداخت کند و نیازهای اولیه زندگی آنها را برطرف نماید. اما در شرایطی استطاعت مالی مرد اجازه نمی‌دهد که او نفقه زن و فرزندان خود را پرداخت کند؛ در چنین شرایطی زن می‌تواند از مرد با استناد به عسر و حرج طلاق گرفته و به زندگی مشترک پایان دهد. از سوی دیگر پرداخت نفقه فرزندان نیز در چنین شرایطی بر عهده اجداد پدری یا مادر آنها قرار خواهد گرفت. در ادامه مطلب این موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد که اگر مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد چه تبعات قانونی برای او به دنبال خواهد آمد؟ پس با سایت برترین وکیل همراه باشید.

برای مشاوره حقوقی با بهترین وکیل نفقه در تهران کلیک کنید!

عدم توانایی مالی مرد در پرداخت نفقه زن

نفقه جزو مهم‌ترین حقوق مالی زن به شمار می‌رود و معنای آن این است که مرد می‌بایست تمامی نیازهای متعارف و متناسب با شان و شخصیت زن را فراهم کند. دقت داشته باشید که مرد باید نیازهای اولیه زن مانند خوراک، پوشاک، مسکن و هزینه‌های درمانی او را به طور کامل پرداخت کند تا زن در زندگی مشترک هیچگونه دغدغه‌ای از بابت تامین این موارد نداشته باشد. 

حال اگر مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد می‌بایست به دادگاه درخواست اعسار از پرداخت نفقه ارائه کند. در چنین شرایطی دادگاه سعی می‌کند وضعیت مالی مرد را مورد بررسی قرار دهد و چنانچه مشخص شود که مرد از نظر مالی در سطح بسیار پایینی قرار دارد با درخواست اعسار وی موافقت خواهد شد و در غیر این صورت مرد ملزم به پرداخت نفقه خواهد گردید. 

به هر حال اگر تحت هیچ عنوان مرد قادر به پرداخت نفقه نباشد، زندگی زن در سختی و مشقت قرار خواهد گرفت و او می‌تواند برای طلاق اقدام نماید. در واقع قانون موقعیتی را فراهم کرده است که زن می‌تواند با ارائه دلایل محکمه پسند به دادگاه از همسر خود جدا شود. یکی از این دلایل محکمه پسند نپرداختن نفقه از سوی مرد به مدت ۶ ماه متوالی می‌باشد. 

البته باید به این مسئله توجه داشته باشید که زن تنها در صورتی می‌تواند نفقه خود را از مرد مطالبه کند و به آن دسترسی پیدا نماید که از همسر خود تمکین داشته باشد. تمکین دو نوع عام و خاص دارد؛ در نوع خاص آن منظور تبعیت زن از مرد در مسائل زناشویی متعارف می‌باشد. همچنین منظور از تمکین عام سکونت زن در منزلی است که شوهر برای او تدارک دیده است.

عدم توانایی مالی مرد در پرداخت نفقه فرزند

قانون وظیفه پرداخت نفقه فرزندان را بر عهده پدر قرار داده است و اگر پدر توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد لازم است به دادگاه درخواست اعسار از پرداخت نفقه دهد. در واقع پدر اگر از نظر مالی در سطح بسیار پایینی قرار داشته باشد به نحوی که با پرداخت نفقه به فرزندان زندگی او در خطر قرار بگیرد دادگاه او را از پرداخت نفقه معاف خواهد کرد. 

همچنین ممکن است پدر مالی برای پرداخت نفقه فرزندان خود نداشته باشد که در این صورت می‌تواند با ارسال درخواست اعسار به دادگاه از پرداخت نفقه معاف شود. در چنین شرایطی است که دادگاه اجداد پدری فرزندان پسر و دختر و همچنین در درجه بعدی مادر آنها را موظف به پرداخت نفقه و تامین نیازهای اولیه زندگی کودکان می‌کند. 

این مسئله در ماده 1197 و 1198 قانون مدنی به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است و شرایط مختلف برای آن شرح داده شده است. به هر حال باید این مسئله را در نظر داشته باشید که عدم پرداخت نفقه به فرزندان باعث می‌شود تا زندگی آنها با سختی بسیار زیادی روبرو شود. از این رو اگر پدر توانایی مالی پرداخت را نداشته باشد این وظیفه به افراد دیگر محول خواهد شد.

منظور از اعسار در پرداخت نفقه چیست؟

پیش از اینکه به این سوال پاسخ دهیم که اگر مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد چه تبعات قانونی برای او به وجود خواهد آمد؟ لازم است نکات مهمی را درخصوص اعسار از پرداخت نفقه توسط مرد بیان کنیم. برای درک کامل اعسار از پرداخت نفقه لازم است به قانون محکومیت‌های مالی مراجعه کرده و بندهای قانونی مختلف مربوط به آن را مورد بررسی قرار دهیم. 

در ماده 6 از این قانون معشر شخصی دانسته شده است که مالی به جز مستثنیات دین برای پرداخت دیون خود نداشته باشد؛ در واقع اگر فرد مالی در اختیار نداشته باشد یا اینکه به اموال خود دسترسی نداشته باشد اعسار او به اثبات می‌رسد و در بسیاری از مراتب از پرداخت دیون به صورت موقت معاف شده و یا اینکه پرداخت دیون برای وی به صورت قسط بندی تعیین می‌گردد. 

در واقع اگر مرد توان پرداخت نفقه همسر یا فرزندان خود را نداشته باشد، می‌تواند به دادگاه درخواست اعسار از پرداخت نفقه دهد؛ یعنی اگر مرد بتواند اظهار خود را در دادگاه به اثبات برساند معنای آن چنین است که توانایی برطرف کردن نیازهای اولیه زندگی زن و فرزندان خود را ندارد. در صورت اثبات اعسار مرد از پرداخت نفقه فرزند این وظیفه به اجداد پدری و مادر او سپرده خواهد شد. 

اعسار نفقه و حق طلاق به چه معناست؟

در قسمت‌های قبل به این موضوع اشاره داشتیم که حق پرداخت نفقه بر عهده پدر و همسر می‌باشد و مرد است که باید نیازهای اولیه زندگی زن و فرزندان خود را به طور کامل تامین کند. حال سعی داریم شرایطی را مورد بررسی قرار دهیم که اگر مرد اعسار در پرداخت نفقه داشته باشد چه تبعاتی برای او از نظر قانونی به وجود خواهد آمد؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال لطفا تا انتهای مطلب ما را همراهی کنید. 

در خصوص اعسار نفقه و حق طلاق لازم است به این مسئله اشاره داشته باشیم که در گام نخست زن لازم است با حضور در محاکم قضایی دادخواست مطالبه نفقه را ارائه کند؛ در چنین شرایطی ممکن است مرد به اموال خود دسترسی نداشته باشد یا اینکه نتواند از نظر مالی حقوق زن را در این زمینه پرداخت کند که در این صورت محکوم خواهد شد و می‌تواند درخواست اعسار ارائه کند.

به هر حال ممکن است بر اثر نپرداختن نفقه از سوی مرد به هر دلیلی زندگی زن با سختی و مشقت بسیار زیادی روبرو شود. به سختی و مشقت بیش از حد که زندگی را برای زن غیر ممکن کند در اصطلاحات حقوقی عسر و حرج گفته می‌شود. در واقع دادگاه سعی می‌کند تا مرد را ملزم به پرداخت نفقه به صورت یکجا یا اقساطی به زن کند و اگر مرد از این کار استنکاف نموده یا توانایی مالی آن را نداشته باشد دادگاه حق طلاق را به زن خواهد داد. 

زن در چنین شرایطی می‌تواند حتی بدون رضایت شوهر خود نیز از وی جدا شده و به رابطه زوجیت پایان ببخشد. از آنجایی که می‌دانیم طلاق از طرف زن با استناد به نپرداختن نفقه و اثبات عسر و حرج کار بسیار دشواری است از شما درخواست می‌کنیم که حتماً برای پیشبرد اهداف حقوقی خود در محاکم قضایی از وکلای حرفه‌ای و برجسته کمک دریافت کنید. 

حکم مردی که خرجی نمی‌دهد، چیست؟

در قسمت‌های قبل به این موضوع اشاره داشتیم که مرد ملزم است خرجی فرزندان و همسر خود را به طور کامل پرداخت کند. پرداخت نفقه به فرزندان تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که آنها مستقل شده و توانایی کسب درآمد را داشته باشند و چندان به سن و سال آنها در قانون اشاره‌ای نشده است، اما شرط دریافت نفقه از سوی زن این است که از همسر خود تمکین کند. 

با این حال ممکن است که فرزندان واجد الشرایط دریافت نفقه باشند یا اینکه زن از همسر خود به طور کامل تمکین کرده باشد و با این حال مرد به آنها خرجی و نفقه پرداخت نکند. بر اساس قانون حکم مردی که خرجی نمی‌دهد این است که به حبس محکوم خواهد شد؛ برای این کار ابتدا لازم است تا ولی فرزندان یا زن به دادگاه درخواست مطالبه نفقه دهد. 

پرونده در چنین شرایطی در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار خواهد گرفت و تمامی توضیحات مرد در خصوص عدم پرداخت نفقه بررسی خواهد شد. در خصوص فرزندان اگر مرد نتواند نفقه پرداخت کند جد پدری یا مادر آنها موظف به پرداخت نیازهای اولیه زندگی فرزندان خود خواهد شد. اما در خصوص نفقه زن اگر مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد زن می‌تواند با استناد به همین موضوع درخواست طلاق دهد. 

به هر حال باید بدانیم یکی از تعهدات مرد در زندگی مشترک پرداخت نمودن نفقه و خرجی به زن و فرزندان خود است. عدم پرداخت نفقه می‌تواند برای مرد حبس و زندان به دنبال داشته باشد. میزان مجازات تعیین شده در چنین شرایطی از درجه 6 می‌باشد؛ یعنی در چنین موقعیتی مرد ممکن است از 6 ماه تا 2 سال به حبس محکوم شود. 

در چه صورتی حکم نفقه زن از مرد ساقط می‌شود؟

سوال مهمی که ممکن است برای زوجین به وجود آید این است که در چه صورتی حکم نفقه زن از مرد ساقط می‌شود؟ باید اشاره داشته باشیم که نفقه یکی از مهم‌ترین تکالیف مرد است که در آن شوهر موظف می‌شود تا تمامی نیازهای اولیه و البته نیازهای متعارف زن که به شان و شخصیت او بستگی دارد را تامین کند؛ هرگز نمی‌توان مقدار دقیقی را برای نفقه در نظر گرفت. 

بسته به سطح تحصیلات و همچنین شان و منزلت زن برای وی از سوی کارشناسان دادگستری نفقه تعیین می‌شود. بنابراین می‌توانیم بگوییم که مقدار نفقه‌ای که برای هر زن در دادگاه تعیین می‌گردد با زن دیگر متفاوت خواهد بود. به این مسئله توجه داشته باشید که زن تنها در صورتی می‌تواند نفقه خود را دریافت کند که از شوهر خود تمکین داشته باشد. 

وظیفه قانونی زن در قبال شوهرش تمکین عام و تمکین خاص است. تمکین عام به این معنا است که زن در منزلی که مرد برای او تهیه کرده است سکونت داشته باشد و حسن معاشرت خود با مرد را رعایت کند. از سوی دیگر تمکین خاص به این معنا است که زن نیازهای جنسی مرد را به رسمیت شناخته و نیازهای جنسی متعارف او را برطرف نماید و در این خصوص هیچگونه سرپیچی نداشته باشد. 

در صورتی که زن بدون دلایل موجه از مرد تمکین نکند مرد دیگر ملزم به پرداخت نفقه نخواهد بود و نفقه از وی ساقط خواهد گردید. اما ممکن است که عدم تمکین زن با دلایل موجه همراه باشد که در این صورت زن می‌تواند نفقه خود را دریافت نماید. برای مثال او می‌تواند به دادگاه اطلاع دهد که سکونت در منزل شوهر برای او ضرر جانی یا مالی یا آبرویی به همراه خواهد داشت. 

در خصوص نفقه فرزندان نیز باید به این مسئله توجه داشته باشیم که اگر مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد این حق از وی ساقط خواهد شد؛ در چنین شرایطی قانون اجداد پدری فرزندان پسر و دختر را ملزم به پرداخت نفقه به آنها می‌داند و در صورتی که در قید حیات نباشند یا اینکه توانمندی مالی آنها اجازه پرداخت نفقه به فرزند را ندارد مادر مسئول پرداخت نفقه است. 

کلام آخر 

بسیار خرسندیم بابت اینکه سایت برترین وکیل را به عنوان مرجعی برای کسب اطلاعات حقوقی انتخاب کردید و به ما اعتماد داشتید. ما تلاش کردیم در این خصوص توضیحاتی را ارائه دهیم که اگر مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد چه تبعات قانونی در انتظار او خواهد بود؟ بیان کردیم که مرد ملزم به پرداخت نفقه به فرزندان و همسر خود می‌باشد و عدم پرداخت آن می‌تواند از نظر قانونی مرد را درگیر تبعاتی جدی کند. حال اگر سوالی در خصوص مطالب ذکر شده دارید آن را در قسمت دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.