رفع سوء پیشینه کیفری ⚖️【کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند؟】

رفع سوء پیشینه کیفری در ایران به این صورت است که اگر فردی پس از اتمام محکومیت خود (مثل زندان یا پرداخت جریمه) و طی مدت مشخصی (معمولا ۱ تا ۵ سال) جرم جدیدی مرتکب نشود، می‌تواند با درخواست از دادگاه، سوء پیشینه خود را پاک کند. این کار با تأیید دادگاه انجام می‌شود، اما برای جرائم خیلی شدید مانند جرائم امنیتی امکان‌پذیر نیست. اگر به دنبال اطلاعات تکمیلی در خصوص این موضوع هستید، در ادامه مقاله همراه ما باشید.

برای مشاوره حقوقی با بهترین وکیل کیفری تهران کلیک کنید!

چگونه سوء پیشینه کیفری را پاک کنیم؟

قطعا سوء پیشینه کیفری می‌تواند تاثیرات مخربی بر زندگی افراد داشته باشد. در صورتی که فرد دارای سوء سابقه کیفری باشد، برای او محدودیت‌های اجتماعی، کیفری و به خصوص شغلی به وجود می‌آید. در ادامه سعی می‌کنیم برخی از راه‌های مهم برای رفع سوء پیشینه کیفری را بررسی نماییم: 

گذشت شاکی خصوصی از شکایت کیفری: به طور کلی جرایم کیفری به دو دسته جرایم خصوصی و عمومی تقسیم می‌شوند. اگر جرم صورت گرفته جنبه خصوصی داشته باشد و شاکی از شکایت تنظیم شده بگذرد، در بسیاری از موارد سوء پیشینه پاک خواهد شد؛ این موضوع به طور کلی نیست و باید نوع جرم و شرایط پرونده نیز در نظر گرفته شود. 

عفو عمومی: در برخی از موارد ممکن است مقامات قضایی یا رهبری دستور عفو عمومی صادر کنند؛ در چنین شرایطی سوء سابقه کیفری افراد پاک خواهد شد. برای مثال در اعتراض‌ها و اغتشاشات سال ۱۴۰۱ مقام معظم رهبری با صدور بیانیه‌ای عفو عمومی اعلام کردند. عفو اعلام شده باعث شد تا سابقه کیفری افراد دستگیر شده پاک شود. 

عفو خصوصی: فرد مجرم با در نظر گرفتن برخی از شرایط خاص می‌تواند برای مقامات قضایی درخواست عفو خصوصی صادر نماید. در صورتی که مقامات قضایی درخواست عفو خصوصی را بپذیرند، سابقه کیفری فرد برطرف خواهد شد. 

انقضای مدت زمان تعیین شده: بر اساس قانون مجازات اسلامی اگر مدت زمان مشخصی از صدور حکم یا اعمال مجازات در حق مجرم بگذرد، سوء پیشینه مجرم به صورت خودکار پاک خواهد شد. برطرف شدن سوء پیشینه در چنین شرایطی به نوع جرم بستگی خواهد داشت. ‌

جرایم تعزیری سبک بعد از دو سال رفع می‌شوند. سوء پیشینه جرایم تعزیری متوسط ۴ سال پس از صدور حکم پاک می‌شود. علاوه بر این سوء پیشینه کیفری جرایم تعزیری سنگین بعد از ۵ سال پاک می‌شود، اما در جرایم حدی و قصاص سوء پیشینه باقی می‌ماند؛ مگر اینکه فرد مشمول عفو شود. 

تجدید نظرخواهی و تبرئه از اتهامات وارد شده: اگر فرد از طریق تجدید نظرخواهی یا اعاده دادرسی موفق شود حکم را برگرداند، شاهد رفع سوء پیشینه کیفری خواهیم بود. در واقع تبرئه شدن فرد عاملی برای پاک شدن سوء پیشینه است.

تبدیل مجازات: اگر مجازات فرد به گونه‌ای تبدیل شود که مشمول سوء پیشینه نباشد، سابقه کیفری او پاک خواهد شد. برای مثال ممکن است حبس در نظر گرفته شده برای فرد مجرم به جریمه نقدی یا خدمات اجتماعی تبدیل شود. 

تعلیق مجازات: در بسیاری از موارد فرد مجرم با تعلیق مجازات مواجه خواهد شد. اگر در مدت زمان تعلیق فرد مرتکب جرم جدیدی نشود، سابقه کیفری او رفع خواهد شد.

درخواست رفع سوء پیشینه کیفری از مقامات قضایی: اگر مدت زمان قانونی در نظر گرفته شده به اتمام برسد، سوء پیشینه کیفری پاک خواهد شد. البته دادگاه صالح باید درخواست فرد را بررسی کرده و آن را تایید نماید. 

کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند؟

بر اساس قوانین و مقررات ایران ممکن است برخی از جرایم تعزیری سبک‌تر به دلیل ماهیتی که دارند برای آنها سوء پیشینه کیفری ثبت نشود. حال این سوال به وجود می‌آید که کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند؟ نوع جرم و مجازات تعیین شده برای آن وجود سوء پیشینه کیفری را مشخص می‌کند. در ادامه برخی از جرایم تعزیری که سوء پیشینه ایجاد نمی‌کنند را مورد اشاره قرار خواهیم داد: 

• • جرایم تعزیری سبک: معمولا جرایم کم اهمیت که مجازات آنها سبک است سوء پیشینه کیفری ندارند. برای مثال می‌توانیم به تخلفات راهنمایی و رانندگی مانند سرعت غیر مجاز یا سبقت غیر مجاز اشاره کنیم.

• • جرایم قابل گذشت: برخی از جرایم جنبه خصوصی دارند. به این جرایم در واقع جرایم قابل گذشت می‌گویند. به طور معمول در جرایم قابل گذشت سوء پیشینه ثبت نمی‌شود. جرم علیه اشخاص و اموال معمولا جزو این دسته از جرایم به شمار می‌رود. اگر شاکی از شکایت خود بگذرد و پرونده مختومه اعلام گردد سوء پیشینه ثبت نمی‌شود. 

• • اعمال مجازات‌های جایگزین: در برخی از موارد ممکن است قاضی پرونده به جای مجازات‌های سنگین مانند حبس فرد مجرم را محکوم به مجازات‌های سبک مانند جریمه نقدی کند. در صورت اعمال مجازات‌های جایگزین، سوء پیشینه ثبت نمی‌شود یا اینکه شاهد رفع سوء پیشینه کیفری خواهیم بود.

• • جرایم دارای تعلیق مجازات: اگر برای فرد مجرم به جرایمی خاص، تعلیق مجازات در نظر گرفته شود و او در مدت زمان تعیین شده مرتکب جرم جدیدی نگردد، سوء پیشینه کیفری ثبت نمی‌گردد.

• • جرایم صورت گرفته از سوی نوجوانان: در صورتی که جرم از سوی نوجوانان زیر ۱۸ سال صورت گرفته باشد، طبق سیاست‌های تعیین شده از سوی مقامات قضایی معمولا سابقه کیفری ثبت نخواهد شد. حتی اگر برای چنین افرادی سابقه کیفری هم ثبت شود، باز پس از مدتی این سابقه پاک خواهد شد.

• • جرایم تعزیری دارای مجازات زیر ۹۱ روز حبس: بر اساس مفاد قانون مجازات اسلامی اگر مجازات تعیین شده برای فرد مجرم کمتر از ۹۱ روز حبس باشد، برای وی سوء پیشینه کیفری مشخص نخواهد شد. همچنین پس از دو سال شاهد رفع سوء پیشینه کیفری برای چنین جرایمی خواهیم بود. 

• • جرایم دارای مجازات نقدی: در برخی از موارد ممکن است مجازات‌های نقدی برای برخی از جرایم در نظر گرفته شود. اگر میزان جریمه نقدی کم باشد، سوء پیشینه کیفری ثبت نخواهد شد.

• • جرایم شامل عفو عمومی و خصوصی: در صورتی که فرد شامل عفو عمومی و خصوصی شود، سوء پیشینه او نیز پاک خواهد شد.

سابقه زندان تا چند سال پاک می‌شود؟

یکی از سوالات مهمی که ممکن است برای بسیاری از مجرمین در پرونده‌های کیفری به وجود آید، این است که سابقه زندان تا چند سال پاک می‌شود؟ نوع جرم صورت گرفته و شرایط خاص پرونده مدت زمان پاک شدن سابقه زندان را مشخص می‌کند. بر اساس قانون مجازات اسلامی مدت زمان پاک شدن سابقه زندان به شرح زیر می‌باشد: 

• • اگر حبس کمتر از سه ماه باشد: اگر مجازات‌های تعیین شده برای فرد مجرم کمتر از سه ماه حبس باشد، سوء پیشینه کیفری در نظر گرفته شده برای فرد بعد از دو سال از پایان اعمال مجازات پاک خواهد شد. 

• • اگر حبس از سه ماه تا یک سال باشد: اگر در پرونده‌های کیفری برای فرد مجازات حبس از سه ماه تا یک سال در نظر گرفته شود، سوء سابقه کیفری بعد از ۴ سال از زمان پایان یافتن مجازات پاک خواهد شد.

• • اگر حبس بیشتر از یک سال باشد: در جرایم تعزیری سنگین که مدت زمان مجازات حبس برای آنها بیشتر از یک سال است، ۵ سال پس از اعمال مجازات سوء پیشینه کیفری رفع خواهد شد.

• • جرایم حدی و قصاص: جرایمی که در احکام اسلامی مجازات آنها تعیین شده است را جرایم حدی می‌نامند. همچنین در جرایم قصاص مانند قتل عمد سوء پیشینه معمولا از پرونده فرد پاک نخواهد شد‌ و تنها راه پاک شدن سابقه زندان در چنین شرایطی عفو رهبری است. 

سوء پیشینه مواد مخدر بعد از چند سال پاک می‌شود؟

حال پس از بررسی مطالب بالا به این سوال می‌پردازیم که سوء پیشینه مواد مخدر بعد از چند سال پاک می‌شود؟ نقش فرد در جرم صورت گرفته و میزان مواد مخدر نقش موثری در تعیین مجازات و رفع سوء پیشینه کیفری دارد. بر اساس قانون مبارزه با مواد مخدر و قانون مجازات اسلامی مدت زمان پاک شدن سوء سابقه کیفری مواد مخدر به شرح زیر می‌باشد: 

• • مصرف انواع مواد مخدر: اگر فرد به دلیل مصرف مواد مخدر مجرم شناخته شود، در حالی که مجازات تعیین شده برای او حبس و شلاق است، سوء پیشینه کیفری بعد از دو سال پاک خواهد شد. این مدت زمان از تاریخ پایان اجرای مجازات محاسبه خواهد شد‌؛ در برخی از موارد ممکن است فرد با تصمیم گیری برای ترک مواد مخدر متحمل مجازات نشود و سوء پیشینه او نیز رفع گردد.

• • حمل و نگهداری مواد مخدر برای مصارف شخصی: در صورتی که شاهد حمل و نگهداری مواد مخدر برای مصرف شخصی از سوی فرد معتاد باشیم، سابقه کیفری او بعد از دو سال پاک خواهد شد. 

• • فروش یا توزیع مواد مخدر در سطح جامعه: اگر جرم فرد، توزیع و پخش مواد مخدر باشد، رفع سو پیشینه کیفری به میزان مواد مخدر و مجازات‌های در نظر گرفته شده برای آن بستگی خواهد داشت. برای مقادیر کم مواد مخدر، سوء پیشینه پس از ۵ سال پاک خواهد شد. اما برای مقادیر بالای مواد مخدر معمولاً سوء پیشینه پاک نمی‌شود. 

• • قاچاق مواد مخدر: در قاچاق مواد مخدر به خصوص در شرایطی که میزان مواد کشف شده بالا باشد، سوء پیشینه کیفری معمولا دائمی است؛ در این صورت برای فرد حبس ابد یا اعدام در نظر گرفته خواهد شد. 

سوء پیشینه سرقت بعد از چند سال پاک می‌شود؟

حال سوال دیگری که ممکن است برای بسیاری از مجرمین به وجود آید، این است که سوء پیشینه جرم سرقت بعد از چند سال پاک می‌شود؟ به طور کلی شرایط پرونده، پاک شدن یا نشدن سوء پیشینه در جرم سرقت را مشخص می‌کند. جرم سرقت ممکن است تعزیری یا حدی باشد. 

اگر فرد برای جرم سرقت به کمتر از سه ماه حبس محکوم شده باشد، یک سال پس از اعمال مجازات سابقه کیفری او رفع خواهد شد. اگر حبس در نظر گرفته شده برای فرد مجرم بین ۳ ماه تا یک سال باشد، سوء پیشینه کیفری او پس از دو سال پاک خواهد شد، اما اگر حبس در نظر گرفته شده برای جرم سرقت بین یک تا ۳ سال باشد، سابقه کیفری نیز بعد از گذشت ۳ سال از اعمال مجازات برطرف خواهد شد.

در نظر داشته باشید که در برخی از پرونده‌ها ممکن است برای مجازات سرقت حبس بین ۳ تا ۵ سال در نظر گرفته شود. در چنین شرایطی باید ۴ سال از اعمال مجازات به طور کامل بگذرد تا سوء پیشینه رفع گردد. برای حبس بین ۵ تا ۱۰ سال مدت زمان رفع سوء پیشینه کیفری ۵ سال در نظر گرفته شده است. 

گاهی شرایط پرونده‌های سرقت به گونه‌ای پیش می‌رود که برای آنها بیشتر از ۱۰ سال حبس به عنوان مجازات تعیین می‌گردد. ۷ سال پس از اینکه مجازات فرد به پایان رسید سوء پیشینه او نیز پاک می‌شود، اما اگر برای جرم سرقت مجازات جریمه نقدی در نظر گرفته شود، یک سال پس از اعمال مجازات سوء پیشینه پاک خواهد شد. 

تمامی مواردی که در بالا ذکر کردیم مربوط به جرم تعزیری سرقت بود. اگر سرقت صورت گرفته جزو جرایم حدی باشد سوء پیشینه برای آن هرگز پاک نخواهد شد. در چنین شرایطی فرد می‌تواند درخواست اعاده حیثیت خود را به دادگاه تقدیم نماید. اگر با اعاده حیثیت موافقت شود، سوء پیشینه نیز پاک خواهد شد؛ اما به طور معمول سوء پیشینه مادام العمر پابرجاست. 

کلام آخر

 توصیه مهم برای رفع سوء پیشینه کیفری این است که پس از اتمام محکومیت خود، حتما مدت زمان تعیین‌شده توسط قانون (معمولا ۱ تا ۵ سال) را بدون ارتکاب جرم جدید سپری کنید و در این مدت رفتار قانون‌مدارانه داشته باشید. سپس با تهیه مدارک لازم مانند گواهی پایان محکومیت و ارائه درخواست به دادگاه صادرکننده حکم، اقدام به رفع سوء پیشینه کنید. بهتر است برای انجام دقیق این فرآیند، از مشاوره حقوقی با وکیل مجرب بهره ببرید. لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در قسمت دیدگاه با مخاطبان سایت برترین وکیل به اشتراک بگذارید.